Een ‘weet waar je aan begint’-checklist en gouden raad zoals ‘spreek over je ex als de moeder van je kinderen’. Dat vind je in het boek ‘Bijna alles wat je moet weten over nieuw samengestelde gezinnen’ van ervaringsdeskundige Steve Brouwers. Een handleiding dus, uit eerste hand!
1. Een plusgezin is geen kerngezin
De gedachte dat je een kerngezin met een mama, een papa en kinderen zal vormen, is een utopie en onrealistisch. Dat besef moet je vanaf dag één hebben. Dat is het startpunt van je nieuwe gezinssituatie. Een nieuw samengesteld gezin is helemaal anders. Je bent geen nieuw gezin met je nieuwe partner. Je bent een of twee gebroken ‘kerngezinnen’ waarvan twee volwassen mensen elkaar toevallig leuk vinden. Nooit zullen de relaties met je pluskinderen dezelfde zijn als met je eigen kinderen. Nooit zullen jouw kinderen de plusmama of pluspapa als hun mama of papa beschouwen.
Er komen twee gezinsculturen bij elkaar. Elk heeft haar eigen geschiedenis met eigen gewoontes die de kinderen niet kennen. Alles moet opnieuw ontdekt worden. Een samengesteld gezin is dus allesbehalve een gezin in een huis, met een tuin en een hek eromheen en overzichtelijk en duidelijk afgebakend. Soms lijkt het of de buurvrouw of buurman plotseling bij je in huis is komen wonen. Je moet met iedereen opnieuw een band opbouwen.
Brouwers: ‘Het heeft even geduurd om met ons plusgezin te staan waar we nu staan. Ook voor mij als vader en plusvader was er tijd nodig om de zaken op een rijtje te zetten. Mijn kinderen moesten daarbij nog een nieuwe partner aanvaarden, en omgekeerd moest hetzelfde gebeuren. Gelukkig kan ik nu zeggen dat dat allemaal het geval is. Mijn huidige vrouw heeft ook twee kinderen, en in het begin dachten we dat we als een kerngezin moesten functioneren. Maar dat ging niet, simpelweg omdat we geen kerngezin zijn. We zijn een nieuw samengesteld gezin, en zo’n gezin heeft andere behoeftes dan een kerngezin.’
2. Zorg dat je tuin opgeruimd is voor je aan een nieuwe relatie begint
Maak goede afspraken met de moeder of vader van je kinderen over alle regelingen rond de kinderen. De wissel van de week, de rekeningen, de kleren, de vrijetijdsbestedingen... Hoe beter je hier duidelijke grenzen aangeeft, hoe makkelijker dit in een volgende relatie zal werken.
Je kan een ouderschapsplan opstellen. Een ouderschapsplan is een document waarin ouders afspraken over de uitoefening van hun ouderschap vastleggen. Een hele reeks vragen komt daarin aan bod: hoe verdelen beide ouders de zorg- en opvoedingstaken? Hoe ziet de omgangsregeling eruit? Hoe informeren de ouders elkaar over belangrijke zaken die de kinderen aangaan? Hoe verdelen ze de kosten met betrekking tot de kinderen? Als daar duidelijkheid over is, kunnen jullie makkelijk verdergaan.
Brouwers: ‘Je moet proberen te leren uit je verleden. Ook ik heb een soort van trial-and-error moeten doorlopen na mijn scheiding en bij elke nieuwe relatie. Ik kon alleen maar conclusies trekken, leren en het beter doen. Toen ik mijn huidige vrouw leerde kennen, hadden we beiden al heel wat meegemaakt, al was dat ook geen garantie op succes. We hebben ons succes zelf moeten maken.’
3. Geef de kinderen ademruimte
Een nieuwe partner in jouw leven kan voor je kinderen verwarrend zijn. Er ontstaat een loyaliteitsprobleem, omdat de kinderen de nieuwe partner niet onmiddellijk zullen aanvaarden. Ze vinden het namelijk erg dat hun ouders gescheiden zijn. Als ze je nieuwe partner leuk zouden vinden, dan zien ze dit mogelijk als verraad tegenover hun moeder of vader. Hun gevoel zegt immers dat ze alleen hun mama of papa leuk mogen vinden. Of ze denken misschien dat je nieuwe partner de rol van moeder of vader zal overnemen. Maak hen duidelijk dat er altijd maar één moeder of vader zal zijn, namelijk die van hen. Ga niet te snel, praat er goed over en geef hen de ruimte. Dring je nieuwe partner zeker niet op.
Maak je kinderen duidelijk dat er altijd maar één moeder of vader zal zijn, namelijk die van hen. Dring je nieuwe partner zeker niet op.
Brouwers: ‘Ook wij hebben tijd nodig gehad om tot een gevoel van samenhorigheid te komen. Het gebeurt nu dat mijn pluskinderen raad komen vragen aan mij, waardoor we erg hecht worden. Maar het is ook mogelijk dat mijn mening een week later weer genegeerd wordt (lacht). Kinderen reageren volgens mij vaak vanuit een gevoel, meer dan uit een persoonlijke afkeer naar jou of de situatie. Het is zoeken naar een evenwicht, maar het kan er zeker komen.’
4. Ga als plusouder nooit de concurrentie aan met de biologische ouder
Je moet beseffen dat kinderen loyaal zijn tegenover hun biologische ouders. Deze band is uniek en onverbreekbaar. Concurrentie is vernietigend. Kijk wat jij kan toevoegen aan de relatie met je pluskinderen, maar probeer nooit de plaats van de biologische ouder in te nemen. Dat gevecht verlies je altijd en dat moet je goed beseffen. Zet in op je kwaliteiten en focus daarop. Alleen op die manier zal je een meerwaarde voor je pluskind kunnen bieden.
Brouwers: ‘Je moet geen liefde van je pluskind verwachten, want je bent geen nieuwe vader of moeder. Je kan niet verwachten dat de kinderen je onmiddellijk graag gaan zien. Besef dat je een extraatje bent in hun leven en dat waardering op zijn tijd wel zal komen. Biologische ouders winnen altijd, met hen kan je beter de strijd niet aangaan.’
5. Creëer een nieuwe plek, een nieuwe geschiedenis
Indien het mogelijk is, ga dan samenwonen op een nieuwe plek. Dan is er nooit het gevoel dat je ergens bij komt, dat je op iemands terrein komt. Je kan voor de kinderen een nieuwe plek maken waar ze zich allemaal thuis voelen vanaf het begin. Als je niet gezamenlijk een nieuw huis of appartement kan aankopen of huren en je trekt bij je nieuwe partner in (of zij of hij bij jou), geef iedereen dan een eigen plek, een apart hoekje of kamer. Laat de kinderen zelf bijvoorbeeld een kleur kiezen voor de muur naast hun bed. Geef ze een kast of kastruimte. En wat vooral belangrijk is: laat deze plek ongemoeid als ze naar hun moeder of vader gaan. Op die manier voelt iedereen zich thuis en heeft niemand het gevoel dat hij ergens de plaats inneemt van iemand anders.
Brouwers: ‘Op een bepaald moment hebben mijn huidige vrouw en ik beslist om te gaan samenwonen. We wilden een nieuwe start maken, een nieuwe plek creëren. En op die manier zou bovendien niemand het gevoel krijgen erbij te komen of weg te moeten. De kinderen hoefden niet uit hun koffer te leven en kregen elk een eigen kamer die van hen is, ook in de week dat ze er niet zijn.’
6. Blijven communiceren is noodzakelijk
Je kan geen gedachten lezen. Als de communicatie stopt, beginnen de misverstanden. En als dat gebeurt, is het risico dat het fout loopt groot. Iedereen maakt dan zijn eigen waarheid en gaat zaken zelf invullen. Je loopt het risico dat een ouder naar zijn of haar biologische kinderen neigt en dat er groepjes ontstaan binnen het nieuw samengestelde gezin. Misschien krijgt de plusouder dan het idee dat zij of hij er niet meer bij hoort. Dus bouw in je relatie momenten in waarop je bewust met je partner communiceert. Als je een druk leven hebt, kan je bijvoorbeeld een gezamenlijke agenda maken.
Brouwers: ‘Als mijn ervaring me één ding geleerd heeft, is het dat communicatie het allerbelangrijkste is. Blijven praten is enorm belangrijk, met de moeder of vader van je kinderen, met je partner, met de kinderen zelf. Zodra communicatie stopt worden er veronderstellingen gemaakt en vormt iedereen zijn eigen waarheid.’
7. Maak nieuwe tradities
Elk gezin heeft zijn eigen tradities en het is belangrijk om die ook in jouw nieuw samengestelde gezin te creëren. Zo maak je de band tussen alle leden van de familie hechter en leer je nieuwe gewoontes.
Brouwers: ‘Spek met eieren, dat is onze traditie. Op zondagochtend bak ik voor iedereen die wil spek met eieren. Het ontbijt wordt zo een moment waarop we met z’n allen kunnen bijpraten, waardoor het soms ook wel tot de middag duurt. We noemen het generatiemomenten, momenten waarop we iets doen wat onze kinderen later ook weer met hun kinderen kunnen doen, een soort van traditie voortzetten. Steeds weer zijn dat waardevolle momenten.’
Lees ook:
