Klimaatangst, ofte angst vanwege de drastische veranderingen die onze planeet doormaakt. Uit onderzoek van UCL blijkt dat maar liefst 1 op de 10 Belgen last heeft van klimaatangst. Hanne Collette (25) is daar eentje van en koos er dan ook voor haar leven om te gooien en haar angst om te zetten in werk bij River Cleanup.
Dag Hanne, wat is klimaatangst voor jou?
‘Het idee dat onze wereld aan het vergaan is en dat andere mensen daar niet om geven. Of toch niet echt in actie komen ertegen. Het boezemt me een enorme angst in dat ergens in mijn leven nog klimaatrampen gaan plaatsvinden, hier in de buurt. Het gebeurt de dag van vandaag al in tal van verschillende landen, maar het idee dat het steeds vaker en op nog meer plekken gaat gebeuren, is mijn grootste angst.’
Je bent nog best jong, wanneer is die angst voor jou echt begonnen?
‘Ik was al langer bezig met het klimaat, maar ik moet toegeven dat de overstromingen in Wallonië in 2021 me wel echt hebben wakkergeschud, omdat het plots heel dichtbij was. Ik ben dan ook zelf enkele dagen na de overstromingen gaan helpen en mee gaan opruimen. Dan besef je pas hoe tastbaar die klimaatverandering is.’
Dat lijkt me een enorm zwaar moment, wat voor impact heeft dat gehad op jou?
‘Absoluut, daar is een gigantisch project uit voortgevloeid. We zijn uiteindelijk drie jaar bezig geweest met alles op te ruimen en de rivieren weer proper te maken. Dat moment heeft echt een enorme impact op mij gehad, want toen we eraan begonnen waren er nog steeds enkele mensen vermist. Het spookte dan ook wel door onze hoofden dat de kans reëel was dat we een lichaam zouden vinden. Aan de andere kant heb ik er ook twee van mijn beste vriendinnen ontmoet en heeft me ook echt doen geloven in de goedheid van mensen. Ik was telkens zo verbaasd van hoeveel mensen wilden komen helpen elke dag.’
Toen we met opruimen begonnen na de overstromingen in Wallonië, waren er nog steeds enkele mensen vermist. Het spookte dan ook wel door onze hoofden dat de kans reëel was dat we een lichaam zouden vinden.
Was dat moment de reden dat je beslist hebt om met iemand te gaan praten?
‘Ja en nee. Klimaatangst was zeker niet de enige reden waarom ik met een psycholoog ben gaan praten, maar ik merkte wel dat ik moeite had om connecties te maken met mensen. Dat kwam vaak doordat ik mensen ontmoette die totaal niet bezig waren met het milieu of het klimaat, en ik begreep dat niet. Ik snapte niet hoe iemand daar zo bewust niet mee bezig kon zijn. En dat zorgde ook voor problemen als ik vriendschappen probeerde op te bouwen.’
Had je toen zelf wel al door dat het om klimaatangst ging?
‘De specifieke benaming is er pas achteraf opgeplakt, maar het was wel iets wat al vaker door mijn hoofd spookte en waar ik zelfs in het middelbaar al over nadacht. Ik kan me herinneren dat mijn medescholieren me een beetje raar vonden, omdat ik precies constant de wereld probeerde te verbeteren (lacht). Maar ik denk dat ik het zelf ook wel besefte tijdens mijn zoektocht naar de juiste psycholoog. Ik had online een soort test gedaan, om te zien wat voor soort psycholoog ik net nodig had, en daar kreeg ik als stelling “stress door klimaatveranderingen”. Toen dacht ik meteen: amai, ja! Dat moet ik aanduiden, want dat was echt waar ik van wakkerlig ‘s nachts.’
Ik begreep niet hoe mensen zich heel bewust níét bezighielden met het klimaat.
Je koos daarna voor een job bij River Cleanup, hielp dat om die moeilijke periode door te komen?
‘Ik heb een hele moeilijke periode gehad die niet alleen te maken had met die klimaatangst. Maar door die klimaatangst heb ik wel gekozen voor een job bij de River Cleanup, omdat ik mijn steentje wilde bijdragen. Al had dat ook een beetje een averechts effect op mij. Ik legde mezelf extreem veel druk op en dacht dat ik nooit genoeg kon doen. Ik ben heel kritisch voor mezelf en voelde me vaak hulpeloos. Dat zorgde voor huilbuien, slapeloze nachten en nog meer angsten. Ik had gehoopt dat me inzetten voor een goed doel de rust zou brengen die ik zocht, maar langs de andere kant werd ik dagelijks geconfronteerd met de schaal van het probleem. Ik denk dat als ik zelf in een andere branche zou zitten, ik misschien minder angsten zou hebben. Want onwetendheid is waarschijnlijk één van de grootste reden waarom mensen hun gedrag niet aanpassen.’
Ik had gehoopt dat me inzetten voor een goed doel de rust zou brengen die ik zocht, maar langs de andere kant werd ik dagelijks geconfronteerd met de schaal van het probleem
Toch blijf je je inzetten?
‘Ik heb daar heel hard op gefocust met mijn psycholoog. Die liet me wel inzien dat ik zeker niet alleen ben en er veel mensen zijn wereldwijd die zich inzetten voor het klimaat. Ik moet ook niet denken dat ik het zelf helemaal alleen moet oplossen. Ik stelde mezelf en mijn eigen impact altijd in vraag, maar eigenlijk is alles wat ik al kan doen sowieso goed en beter dan niets doen. Nu heb ik soms wel nog moeilijke dagen, maar ik apprecieer mijn eigen werk wel harder.’
Heb je het daar in het dagelijkse leven moeilijk mee, als je andere mensen dingen ziet doen die nefast zijn voor onze planeet?
‘Ik heb het daar wel moeilijk mee en zeg ook wel vaak iets tegen die mensen, al probeer ik dat wel op een vriendelijke manier te doen. Als je mensen boos benadert, heeft dat nooit een positief effect. Bijvoorbeeld als ik iemand iets op de grond zie gooien, is mijn antwoord steevast “Oei, u hebt iets laten vallen!” Dat is misschien een beetje passief-agressief (lacht). Maar het werkt wel om een conversatie te starten.’
Heb je daardoor al ruzie of discussies gehad met vrienden of familie?
‘Discussies wel, maar niet echt ruzie. Mijn broer heeft een hele andere mindset, en een grote vriendengroep. Wanneer die bij ons thuis zijn en er een discussie dat nog maar een beetje met het klimaat gemoeid is ontstaat, zeggen degenen die mij al langer kennen dat de anderen de discussie zelfs niet moeten aangaan, want ze toch niet zullen winnen van mij (lacht). Mijn broer geeft me meestal wel gelijk, maar is er veel minder hard mee bezig dan ik. Ik ben in 2017 vegetariër geworden, en hij en mijn papa volgen dat voorbeeld wel door regelmatig vegetarisch te eten. Mijn mama daarentegen is echt bijna volledig vegetarisch geworden ondertussen, dus ik zie zeker wel de positieve invloed rondom mij.’
Ik denk dat we in het algemeen in de maatschappij wat vaker terug in contact moeten staan met de waarde van het menselijk leven.
Geeft dat je hoop?
‘Het geeft hoop dat er mensen luisteren. Ook in mijn job merk ik dat: mensen willen luisteren en willen meer weten. Maar dan zet je ‘s avonds het nieuws op en zie je grote vervuilende bedrijven en natuurrampen op televisie en voel ik me opeens weer superklein. Het is een constante wisselwerking! Er zijn veel dagen waarop ik denk: waarom doe ik nog moeite? Terwijl ik op andere dagen wel echt zie welke impact ons werk heeft.’
Zoals?
‘Ik ga momenteel langs op scholen in naam van River Cleanup, om workshops te geven over plasticvervuiling. Er zijn steeds heel veel kinderen die superenthousiast zijn en die mee de school willen aanpassen, maar er zijn natuurlijk ook kinderen die er totaal niet mee bezig zijn. Ik denk dat we in het algemeen in de maatschappij wat vaker terug in contact moeten staan met de waarde van het menselijk leven.’
Bij Flair staat self-love centraal, hoe zit het met jouw zelfliefde nu?
‘Daar heb ik eigenlijk superhard aan gewerkt met de psycholoog. Ik had een enorm kritische stem in mijn hoofd zitten. Die heb ik ondertussen wel echt kunnen kalmeren. Ik ben ook beter geworden in het aanvoelen van wanneer ik rust nodig heb, en heb ook beseft dat ik misschien vaker rust nodig heb dan de andere collega’s uit mijn team. Dat is soms wel moeilijk om uitgelegd te krijgen, maar ik ben wel blij dat ik geleerd heb om mijn grenzen aan te geven.’
Zijn er bepaalde dingen die je doet als het toch even te veel wordt?
‘Het klinkt misschien heel stom, maar als ik me overweldigd voel, was ik meestal mijn haar of ga ik zwemmen. Ik heb een hele goede band met water (lacht). Ik vind water heel ontspannend en dat brengt me altijd tot rust.’
Heb je tips voor mensen die zelf kampen met klimaatangst?
‘Het zijn echt de kleine overwinningen! Als je zelf al kleine dingen kan aanpassen in je leven, of af en toe zelf iemand kan overtuigen om andere keuzes te maken, maak je al een wereld van verschil. Het is belangrijk om te beseffen dat die kleine acties echt iets uitmaken, ook al voelt het misschien niet zo. Zelf in actie komen kan je een voldaan gevoel geven. Zoek daarom eens of er een organisatie is bij jou in de buurt die hulp kan gebruiken en ga er als vrijwilliger aan de slag! Daar ontmoet je ook gelijkgestemden en kan je er met andere mensen over praten. Het geeft enorm veel steun om mensen te vinden die begrijpen wat je voelt, en eventueel samen in actie te schieten. Het allerslechtste wat je met je klimaatangst kan doen, is er in je eentje mee blijven zitten.’
Het allerslechtste wat je met je klimaatangst kan doen is er in je eentje mee blijven zitten.
Wat is jouw gouden ecotip voor beginners?
‘Ik zit bij River Cleanup vooral in de plasticmindset natuurlijk. Dus mijn tip voor mensen die in steden wonen is: ga eens langs bij de lokale verpakkingsvrije winkel! Je zal verbaasd zijn over hoeveel leuke verpakkingsvrije alternatieven er bestaan. Uiteraard ga je niet elke dag verpakkingsvrij winkelen, maar die bewustwording is echt al stap één. Nog een veelvoorkomende tip is: fiets en wandel meer. Het is op alle vlakken zoveel gezonder, zowel voor onze planeet als voor onszelf! Ik krijg vaak de opmerking “Er zouden meer mensen zoals jij moeten zijn”. Dan denk ik: word er dan één! Kom er gerust bij, het doet geen pijn om je in te zetten voor het klimaat (lacht). Mensen zien het nog te vaak als een wij-zij-verhaal, terwijl het klimaat en de natuur niets te maken hebben met je politieke overtuigingen. Het is een probleem van ons allemaal.’
Lees ook:
