Vorig jaar haalde Yasmine de voorpagina's met haar opiniestuk waarin ze catcalling – het op straat naroepen van vrouwen – aan de kaak stelde. Daarvoor kreeg ze lof, maar ook talloze seksistische verwijten. Yasmine reageerde met #wijoverdrijvenniet. En nu met een boek: Echte vrouwen bestaan niet.
Het opiniestuk over catcalling schreef je nadat een groepje mannen jou had nageroepen op straat. Wat had je juist meegemaakt?
'Op zich was de gebeurtenis niet ontzettend spectaculair, hoor. Net dat maakt het tragisch: wat ik meemaakte, is dagelijkse kost voor zoveel vrouwen. Het was een doorsnee ochtend waarop ik naar mijn werk stapte en vanuit mijn ooghoek enkele mannen zag staan. Het typische groepje waarbij je vermoedt: oh neen, daar gaan we weer. Ik voelde het aan hun macho lichaamshouding, hoe ze hun schouders rechtten, ze elkaar aanstootten, naar mij wezen en gniffelden. Het scenario kende het typische vervolg: zodra ik passeerde, riepen ze me na. Wat ze precies zeiden, weet ik niet eens meer, er was ook te veel straatlawaai om het goed te horen. Maar de denigrerende en lacherige toon liet niets aan de verbeelding over. Ik was zo kwaad en voelde me superbeledigd, maar zoals zo vaak reageerde ik niet meteen. Wat moet je er ook op zeggen of doen? Daarna frustreerde het me dat ik geen weerwoord had geboden. Toen ik er de volgende dag met vriendinnen over sprak, zei de ene na de andere vriendin dat ze een soortgelijke situatie de dag of de week ervoor had meegemaakt. Hoe vreselijk is dat? En geen haan kraait ernaar. Daarom moest ik het van me afschrijven, omdat het niet oké is om vrouwen op die manier te behandelen en na te roepen. Catcalling is respectloos, dat hoeven vrouwen niet te pikken.’
Had je een vermoeden dat je column zo’n hetze zou veroorzaken? Of dacht je: ik schrijf dit voor tien lezers?
‘Het laatste! Ik had het opiniestuk voor mijn blog geschreven en wel naar enkele kranten en magazines gestuurd, maar ik had nooit verwacht dat zoveel mensen het zouden lezen en zo fel zouden reageren. De Morgen publiceerde mijn column de dag erna al, net op Vrouwendag, goed getimed dus. Had ik geweten dat ik zoveel kritiek zou krijgen, dan had ik er twee keer over nagedacht, vermoed ik. ’
Tot ’s nachts heb ik comments gelezen en gedacht: iedereen haat mij
Zou je het anders geschreven hebben of zelfs helemaal niet?
‘Goh, het was wel heel persoonlijk natuurlijk. Ik schreef over mijn lichaam en zei dat ik blond was en lange benen had. Daardoor stelde ik me heel kwetsbaar op voor al die potentiële criticasters. Anderzijds besef ik ook dat het superpersoonlijke net hetgene is waardoor de column zo veel mensen aanspreekt... Dus nee, ik zou net hetzelfde hebben geschreven. Ik had me gewoon mentaal beter moeten voorbereiden. Ga je ervan uit dat enkele tientallen mensen het lezen, en je krijgt de dag erna honderden negatieve posts en kwade mails...
De reacties waren inderdaad heel grof. We lazen comments die jou ‘overjaarse puber’ en ‘aandachtstrekker’ noemden of die je vroegen waarom je je schoonheid benadrukte. Catcalling was volgens criticasters een ‘luxeprobleem’ en ‘wie zal je over 30 jaar nog nafluiten?’ Hoe incasseer je zoiets?
‘Een tip voor meisjes die iets gelijkaardigs willen schrijven: lees de comments niet wanneer je een hele avond alleen bent. Zoals ik heb gedaan. Ik was net alleen gaan wonen en had een rustige zaterdagavond in mijn eentje gepland. Tot twee uur ’s nachts heb ik comments gelezen, me dood geërgerd en gedacht: iedereen haat mij. Het is niet dat ik niet met kritiek om kan, integendeel. Ben je het oneens met me, schrijf dan een onderbouwde tekst met een goede argumentatie. Maar het zo hard op de vrouw spelen, is gewoon belachelijk. Wat voor voldoening haalt iemand daaruit? Het gaat om het grotere plaatje: dit is niet mijn probleem, het is een probleem van zoveel vrouwen. In plaats van het over mij te hebben, zouden al die mensen beter hun energie investeren in debatteren over de kwestie: het probleem van seksisme en in deze specifiek catcalling.’
Yasmine Schillebeeckx (25), de vrouw achter #wijoverdrijvenniet, schrijft haar eerste boek
Een van de meest voorkomende reacties was: mogen mannen dan al geen compliment meer geven?
‘Loop je over straat en iemand zegt “schoon mokke”, dan wil die heus geen gesprek met je aangaan. Het beste bewijs is net dat wanneer je wel reageert, de catcaller doorgaans heel verbaasd is. Zulke mannen verwachten helemaal geen reactie, het gaat om macht uitoefenen: “Ik ben de grote sterke Jan en ik kan iets zeggen waardoor jij in elkaar krimpt. Waardoor jij niet durft te reageren.”’
Vrouwen moeten vrij zijn om te dragen wat ze willen. Het zijn de catcallers die hun gedrag moeten aanpassen.
Maar dat verschil lijken de vele criticasters op jouw stuk niet in te zien?
‘Ik kan nog enigszins begrijpen dat je als man op het eerste gezicht zo’n situatie anders percipieert. Stel je voor dat een man voor het eerst in zijn leven hoort dat een mannelijke voorbijganger op straat “sexy meisje” naar een vrouw roept. Dan kan ik me voorstellen dat hij misschien denkt: dat is toch goed bedoeld van die andere man? Maar die man moet zich eens proberen in te beelden dat je dat als vrouw continu meemaakt. Dat je de ene keer “sexy dier” hoort, de andere keer “tetten” of nog een andere keer “lach eens, dan zie ik je knappe gezichtje”. Dat je als vrouw van kleins af aan wordt opgevoed met het idee dat je op je hoede moet zijn voor mannen omdat zij doorgaans fysiek sterker zijn en je dus slechte zaken kunnen aandoen.’
In je opiniestuk schreef je dat je nu tien keer nadenkt voor je een outfit uitkiest. Kleed je je anders om geen reactie te krijgen?
‘Ik wil er niet aan toegeven, maar ik moet bekennen dat ik me soms aanpas. Zeker in de zomer zal ik al eens langer voor de kleerkast staan: trek ik die V-hals aan, zou ik dat rokje wel dragen? Op sommige dagen denk ik: hell yeah! Ik draag het en het kan me niet schelen wie er kijkt of wat voor commentaar ze geven. Aan de andere kant heb ik op sommige dagen geen zin in dat gedoe. Ik wil niet elke dag de feministische strijder zijn die haar punt ook vestimentair wil maken. Dat is zo vermoeiend. En dan denk ik: laat ik me maar bedekken (lacht) . Ik ben zeker niet de enige, hoor. Je mag niet onderschatten hoeveel meisjes weifelend voor hun kleerkast staan, beïnvloed door al die keren dat ze zijn nageroepen, nagefloten, nagelachen op straat. Ik denk dat het een soort van zelfbescherming is. Terwijl meisjes en vrouwen vrij moeten zijn om te dragen wat ze willen. Het zijn de catcallers die hun gedrag moeten aanpassen.’
Weinig vrouwen willen zichzelf nog bestempelen als een feminist. Het lijkt een vies woord te zijn. Noem jij jezelf een feminist?
‘Ja. Een feminist is iemand die voorstander is van gelijke rechten voor mannen en vrouwen, zo simpel is het. Ik vind het een beetje belachelijk om van sommige vrouwen te horen: “Ik ben voor gelijkheid tussen man en vrouw, maar ik ben geen feminist. Dat is een agressief woord.” Op die manier wordt de bijklank van het woord feminisme enkel nog negatiever. Ik ben me bewust van de vele clichés die rond feministen bestaan. De dolle mina, de mannenhater die tegen make- up is en geen beha draagt. Er bestaat geen enkel vestimentair of ander voorschrift van hoe een echte feminist eruitziet. Een feminist kan roze jurken dragen of versleten jeansbroeken, verslaafd zijn aan rode lippenstift of nooit make-up dragen. Het enige wat alle feministes gemeenschappelijk hebben, is hun wens dat mannen en vrouwen gelijk behandeld worden. Feministen komen ook op voor mannenrechten. Het stereotype van de zorgzame vrouw en stoere man is even problematisch voor de papa die amper vaderschapsverlof krijgt, dat is ook een vorm van seksisme. ’
Yasmine Schillebeeckx (25), de vrouw achter #wijoverdrijvenniet, schrijft haar eerste boek
Naast feminist noem je jezelf in je boek ook een bitch. Ben jij een bitch, Yasmine?
‘Dat valt mee, hoor. Ik stel het zo in mijn boek omdat het woord bitch vaak gebruikt wordt om vrouwen neer te halen die ambitieus zijn en voor hun doelen gaan. Mensen die zich bedreigd voelen, bestempelen die vrouw dan als bitch. Het toont enkel hun frustratie aan. In die betekenis wil ik ook wel een bitch zijn (lacht ). Jezelf als vrouw bitch noemen, is ook dé manier om de negatieve kracht van het woord weg te halen. Zie maar hoe Nicki Minaj en Beyoncé over bitches zingen. Het is vergelijkbaar met zwarte rappers die het over negroes hier en niggas daar hebben. Door zelf het in oorsprong beledigende woord te gebruiken, kunnen anderen het niet meer tegen hen gebruiken. Al is het een beetje dubbel. Mijn vriend had onlangs bitch gezegd met een even goede intentie als Beyoncé en co. Dat doen. Maar zo werkt het niet. Als man kan hij dat woord niet op dezelfde manier in de mond nemen als een vrouw. Waarop hij reageerde dat ik met twee maten en gewichten mat. Wat in zo’n gevoelige materie inderdaad het geval is. De persoon van de “onderdrukte” groep, hier dus de vrouw, kan bitch gebruiken om de negatieve klank weg te nemen. Maar de in oorsprong onderdrukkende groep niet. Ook al is de man een feminist. Net zoals het not done is dat een blanke rapper “nigga” zegt.’
Als je op straat loopt en iemand zegt “schoon mokke”, dan wil die heus geen gesprek met je aangaan.
Is je vriend een feminist?
‘Ja, en dat zijn z’n eigen woorden.’
Is hij het door jou geworden?
‘Hij was het altijd al, maar door mij is hij zich natuurlijk wel bewuster geworden van seksisme. Hij is heel erg geschrokken van de negatieve reacties. Zowel die op mijn opiniestuk als op de hashtag #wijoverdrijvenniet die ik enkele dagen later met enkele bloggers en schrijfsters had gelanceerd. Het opzet was zoveel als wat de hashtag zegt: al die vrouwen die last hebben van intimidatie op straat overdrijven níét. Mijn vriend werd gek van al die mensen die mij voor aandachtshoer en dergelijke versleten.’
Je schrijft columns en nu ook een boek om seksisme aan te kaarten. Mensen worden zich even bewuster van het feit, maar verandert er ook iets?
‘Een vijftigjarige diehard seksist tot feminist maken, zal haast onbegonnen werk zijn, vrees ik. Het gaat om waarden en normen die je van in de kindertijd meegeeft. Er moet werk worden gemaakt van een betere seksuele voorlichting bij kinderen met de klemtoon op respect voor het andere geslacht , ermoetenschoolboeken worden ontwikkeld zonder het stereotype vande mannelijke nerdy IT’er en de vrouwelijke zorgzame verpleegkundigeen we moeten leren aan jongens dat je geen respect krijgtdoor macho machtsvertoon.’
Ik ga niet meer met iedereen in discussie en lees niet meer elke comment. Maar dat maakt me niet minder feminist, hoor.
Op naar een feministische revolutie met Yasmine als boegbeeld?
‘Na die tsunami aan kritiek was ik de aandacht even beu. Steeds weer op de barricades staan voor een zaak waarvan velen het bestaan van de zaak an sich zelfs in twijfel trekken. Dat is zoals je inzetten voor een ziekte waarbij je steeds te horen krijgt: bestaat die ziekte eigenlijk wel? Ondertussen heb ik met vallen en opstaan geleerd te doseren. Ik hoef niet meer zo nodig iedereen te overtuigen van mijn zaak, ik ga niet meer met iedereen in discussie en lees niet meer elke comment. Maar dat maakt me zeker niet minder een feminist, oh neen (lacht) .’
Interview: Katrien De Groef / Foto's: Siska Van De Casteele
