Burn-outexpert en auteur Luc Swinnen vertelt ons alles over een bore-out, legt het verschil met een burn-out uit en geeft tips.
Bore-out: wat is het en wat heeft het te maken met de coronacrisis?
Iedereen kent een burn-out: door overprikkeling en stress ervaar je fysieke en mentale klachten. Uit onderzoek van het RIZIV (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) blijkt zelfs dat het aantal burn-outs en depressies in de afgelopen vier jaar met bijna veertig procent is gestegen. Maar wist je dat je ook door onderprikkeling gelijkaardige problemen kan krijgen? Dit heet dan een bore-out.
Afhankelijk van hoeveel mensen met onderliggende aandoeningen er gevaccineerd zijn en hoeveel mensen er op de afdeling intensieve zorg liggen, mogen we (fingers crossed!) vanaf 9 juni weer een keer per week naar het werk. Een groot deel van het land werkt al sinds oktober fulltime thuis, en dat begint door te wegen. Bij mensen die net nood hebben aan prikkels en die te weinig krijgen door de coronamaatregelen, kan het zelfs leiden tot een bore-out. Dit is basically het tegenovergestelde van een burn-out, maar de symptomen zijn hetzelfde.
Burn-outexpert en auteur Luc Swinnen vertelt ons alles over een bore-out, legt het verschil met een burn-out uit en wat het te maken heeft met de helse coronacrisis.
Wat is een bore-out precies?
Luc Swinnen: ‘Bore-out is een equivalent van burn-out, maar ontstaat door onderprikkeling in plaats van overprikkeling. Je verveelt je dood. Om gelukkig te zijn en goed te kunnen werken, moet er een evenwicht zijn tussen je uitdagingen en prikkels, dus wat je moet en wat je kan. Als je te veel uitdagingen hebt, zit je in het burn-outkanaal. Als je te weinig uitdagingen hebt, zit je in het bore-outkanaal.’
Hoe kan je dan het onderscheid maken tussen een bore-out en een burn-out?
‘Als je meer vaardigheden hebt dan je kan uitoefenen, ben je je aan het vervelen. Zulke mensen klagen dat ze niets te doen hebben of dat het altijd hetzelfde werk is. Zo weet je dat ze onderbelast zijn. Terwijl mensen met een burn-out net klagen over het vele werk dat ze hebben. Ik gebruik in mijn praktijk een vragenlijst over hun vaardigheden, met wat ze kunnen en wat ze moeten doen, waaruit heel duidelijk wordt of iemand onderbelast of overbelast is.’
Het ligt aan het geheel, je leidt een leven met nog weinig uitdaging.
Wat heeft het te maken met de coronacrisis?
‘Ik heb nooit geloofd dat een bore-out louter aan de de aard van het werk ligt. Zeker in deze coronacrisis heeft het daar nog weinig mee te maken. Het ligt aan het geheel, je leidt een leven met nog weinig uitdaging. Zelfs als je werk saai is, kan je in normale omstandigheden je leven spannend maken met bijvoorbeeld sport of hobby’s, maar nu gaat dat niet. Ook het werk zelf is saaier geworden door de coronamaatregelen. Thuiswerk is verplicht, dus feedback krijgen van de collega’s en/of bazen en je thuis concentreren, is veel moeilijker. Naar het bedrijf gaan geeft meer structuur aan je dag, waardoor je planmatiger kan werken. Terwijl je thuis impulsiever te werk gaat. Er is niets spannends aan, maar je moet het doen.’
Zijn er bepaalde mensen die meer kans hebben op een bore-out?
‘Een bore-out zie je voornamelijk bij mensen die dopamine, een stofje in ons brein dat helpt iets te bereiken, nodig hebben. En als je iets hebt bereikt, wordt er geen dopamine meer aangemaakt, dus de weg ernaartoe is van belang. Mensen die door dopamine gestuurd worden, kunnen zich goed concentreren, maar ze hebben behoefte aan spanning. Het leven is momenteel heel saai, dus die sensatie en voldoende variatie ontbreekt. Het enige wat je tussendoor kan doen, is wandelen, maar dat is voor zulke mensen geen sport. Avontuur en het uitdagende boeit hen, en dat is er nu niet. Een bore-out kan trouwens ook bij studenten, gepensioneerden en werklozen voorkomen.’
En wie maakt dan eerder kans op een burn-out?
‘Mensen die gestuurd worden door serotonine. Die gaan sneller een burn-out hebben als ze in een heel ongeregeld systeem terechtkomen en overprikkeld raken. Zulke mensen houden van orde, netheid, rust…’
De symptomen zijn dezelfde als bij burn-out en kan je onderverdelen in vier reeksen.
Wat zijn de symptomen van een bore-out?
‘Dit zijn dezelfde als bij burn-out en kan je onderverdelen in vier reeksen. De eerste is lichamelijke klachten: hoofdpijn, nekpijn, duizeligheid, spierpijn, slechte spijsvertering, diarree, obstipatie, vermoeidheid, weinig eetlust, gewichtstoename... Alles doet pijn en/of begint slecht te functioneren. Ten tweede heb je emotionele klachten: angst, agressie, woede... Mensen zijn veel banger, maar tegelijkertijd boeit het hen ook minder. Ten derde zijn de klachten ook cognitief: dingen vergeten, fouten/vergissingen maken... Je hoofd werkt niet goed meer mee. En tenslotte is er een verandering in gedrag. Je trekt je terug, omdat het toch de moeite niet meer waard is. Je hebt een gebrek aan zelfvertrouwen. Je bent cynischer en sarcastischer. Je komt door je gedrag als het ware alleen te staan.’
Hoe weet je dan of je gewoon vermoeid bent of op een bore-out afstevent?
‘Soms komen alle vier de symptomen – lichamelijk, emotioneel, cognitief en sociaal – tegelijk voor, maar soms gebeurt het ook geleidelijk aan. Dat verloopt dan in een bepaalde volgorde. Het begint meestal met lichamelijke klachten. Dan kan je nog niet spreken over een bore-out of burn-out, maar moet er wel al een oranje lampje beginnen branden, want die symptomen komen niet uit het niets. Als je enkel moe bent, dan heb je nog niet meteen een bore-out of burn-out, maar ben je misschien gewoon oververmoeid of is er iets anders aan de hand. Dan moet je eerst kijken of alles lichamelijk in orde is voor je aan een bore-out of burn-out begint te denken. Als het overgaat op emotionele klachten, zit je er al dichter bij. Dat zijn namelijk de emoties die voor een stressreactie zorgen. Maar meestal is het signaal de cognitieve klachten die erbij komen. Je kan niet goed meer werken, begint dingen te vergeten, slordig te worden... En dan komt er een klik. Uit schaamte gaan mensen zich isoleren, omdat ze het niet willen toegeven. Dan zit je al over je grens. De boodschap is dus: grijp in bij lichamelijke klachten. Dan kan je hulp zoeken als het nodig is en een bore-out of burn-out vermijden.’
Hoe kunnen mensen deze situatie zo goed mogelijk te doorstaan?
‘Blijf bijvoorbeeld een bepaalde werkmodus behouden, ook als je thuiswerkt. Kleed je onder andere aan alsof je naar het werk gaat en werk vanuit een ruimte die je doet denken aan het kantoor. Zorg voor meer zekerheid door niet te veel naar het nieuws te luisteren. Autonomie is ook heel belangrijk: voel je niet te gecontroleerd. Daarnaast zijn relaties van belang. Je kan elkaar misschien niet zien, maar je kan wel bellen met elkaar. En dan nog het beste via videocall, zodat je elkaar virtueel ziet. Relaties hebben we nodig. Tenslotte moet je ook appreciatie voelen. De werkgever en/of de partner kunnen bijvoorbeeld doen blijken dat je geapprecieerd wordt.’
Kleed je onder andere aan alsof je naar het werk gaat en werk vanuit een ruimte die je doet denken aan het kantoor.
Heeft u nog enkele concrete, simpele tips die mensen kunnen toepassen?
‘Hou je conditie op pijl door tienduizend stappen per dag te zetten, ook al is het saai. Let op je voeding, ook al zit je thuis. Verzorg je slaap, dus werk niet ‘s nachts... Blijf voor jezelf zorgen zoals een gezonde mens zou doen. Zelf werk ik ook met de pomodoro-techniek op mijn computer. Om de 25 minuten krijg ik een signaal die mij verplicht om telkens gedurende vijf minuten te bewegen. Na twee uur blijft dat signaal een half uur klinken en werk ik niet, maar moet ik dus dertig minuten bewegen. Zulke hulpmiddelen verplichten je om te bewegen en niet de hele dag stil te zitten. Daar moet je echt gebruik van maken. Het zijn kleinigheden, maar ze werken wel zeer goed. Ademhalingstechnieken zijn goed om je klachten te verminderen. Je moet langer uitademen dan inademen, want uitademen is ontspannen. Hoe meer je uitademt, hoe meer je het stofje acetylcholine aanmaakt voor de nervus vagus ofte zwervende zenuw (deze zenuw verbindt de hersenen met de andere organen in je lichaam, red.), dus hoe meer je kan rusten en herstellen. Je maakt eigenlijk een herstelhormoon aan. 4-7-8 is de ideale ademhouding.’
Is er misschien nog een concrete boodschap die u wil meegeven aan mensen die onderprikkeld zijn?
‘Probeer het vooral voor jezelf spannend te houden en maak van een nadeel een voordeel.’
In ‘Nervus Vagus’ reikt expert Luc Swinnen handvaten aan om je veerkracht te versterken en met stressgerelateerde klachten om te gaan.
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
