De zanger schreef zijn eerste boek ‘Ik ben’ waarin hij open en eerlijk praat over zijn transitie.
Sam Bettens (50): ‘Als ik in de spiegel kijk, zie ik helaas een oude man. Maar ik zie tenminste een man en daar ben ik heel blij om.’
Sam Bettens (50) kennen we vooral als zanger van K’s Choice, maar hij bracht onlangs ook zijn eerste boek ‘Ik ben’ uit. Daarin vertelt hij open en eerlijk over zijn transitie naar transman, maar ook over zijn rol als (stief)vader, echtgenoot en rockster.
‘Not An Addict’ met de typische kreuntjes aan het begin, is een schijf dat geen ziel op deze aardbol niet kent. Sam Bettens is de iconische zanger van het nummer en met zijn band K’s Choice toerde hij over de hele wereld. Een tijdje geleden ruilde hij dat drukke artiestenbestaan even in voor een bureautje en zijn laptop, want hij schreef zijn eerste literair debuut: ‘Ik ben’. ‘Ik dacht niet dat ik een boek kón schrijven’, vertelt Sam Bettens. ‘Na mijn transitie begon ik een vlog op YouTube en dat bracht de uitgeverij op het idee om dit verhaal uit te schrijven. Mijn twee voorwaarden om toe te zeggen, waren dat ik niet geïnteresseerd was in een klassieke autobiografie zoals de meeste bekende koppen uitbrengen én dat ik het helemaal zelf wilde schrijven. Ik schrijf al dertig jaar liedjes, maar het was even afwachten of ik dit wel kon. Toen ik de eerste pagina’s doorstuurde, kreeg goeie feedback en zo ging de bal aan het rollen en schreef het verhaal zich als het ware zelf. De woorden rolden op het papier omdat dit echt uit het hart komt.’
Met welk publiek in gedachten schreef je boek?
‘Ik had niet echt een bepaalde doelgroep voor ogen. Ik schreef gewoon over dingen die ik belangrijk vind. Ik dacht er nooit over na wie dit nog interessant zou vinden of ook zou willen lezen. Ik liet het ook aan niemand behalve mijn redacteur op voorhand lezen tijdens het schrijven omdat ik zo ongefilterd mogelijk wilde schrijven.’
Heb je een bepaald doel met ‘Ik ben’?
‘Ik ben een heel open en eerlijk persoon. Dat merk je in hoe ik praat en in mijn muziek, dus dat is niet anders in mijn boek. Ik hoop dat mensen zich kunnen inleven in wat ik schrijf en er sowieso iets aan zullen hebben, maar tijdens het schrijven was ik daar eigenlijk niet mee bezig.’
Het boek gaat over zo dicht mogelijk bij je ware zelf blijven. Was dat voor jou een lange zoektocht?
‘Ja, en ik ben daar eerlijk gezegd nog steeds mee bezig! Ik kon ondertussen wel al een aantal belangrijke dingen uitvissen en ik heb een zekere rust gevonden nu ik vijftig ben. Ik voel dat ik me minder moet bewijzen aan mezelf en de wereld. Maar ik ben altijd wel zoekende geweest en dat zal vrees ik altijd zo blijven.’
Ook Sem praat over het onderwerp: Sem (30) uit ‘Taboe’: ‘Ik ben vrienden verloren, maar heb er dubbel zoveel in de plaats gekregen’
In het boek staat je transitie centraal, ook een belangrijk deel van je ware zelf vinden. Hoe komt het dat het zolang duurde voor je tot die conclusie kwam?
‘Moest ik in deze huidige maatschappij tien jaar zijn en me voelen zoals ik me toen voelde, dan zou ik veel sneller met mijn ouders praten en hen vertellen dat ik denk dat ik een jongen ben. Maar in mijn tijd wist ik niet dat transgenderpersonen bestonden. Ik kende maar één lesbische vrouw, en daar werd niet lief over gesproken. Zelfs toen ik als tiener een meisje kuste, noemde ik dat niet lesbisch, maar een experimentje. Ik durfde niet zeggen dat ik verliefd was op haar, terwijl dat wél zo was. Het duurde tot mijn veertigerjaren voor ik echt wist wat transgender was en dat je kon transitioneren. Toen ik dat wist, klikte het plots in mijn hoofd en vielen alle puzzelstukjes samen. Maar zelfs dan was dit niet zo simpel.’
Hoezo?
‘Er moest echt wel wat tijd overgaan. Ik merkte heel snel dat ik die transitie wel wilde, maar die weg daarnaartoe leek zo ontzettend ingewikkeld en zelfs onoverkomelijk. Ik had hulp nodig van andere transgender mannen, vrienden en een paar therapeuten om de knoop door te hakken, want een lange tijd zag ik enkel hindernissen en struikelblokken.’
Dat lijkt misschien niet zo voor de mensen rondom mij, maar er zit toch een pleaser in mij. Ik wil het andere mensen niet ongemakkelijk of moeilijk maken.
Je schrijft in je boek dat je te veel wakker lag van wat anderen zouden denken van je.
‘Klopt. Ik dacht altijd dat ik een sterke persoonlijkheid had, maar op heel veel vlakken paste ik me toch nog aan aan anderen. Dat lijkt misschien niet zo voor de mensen rondom mij, maar er zit toch een pleaser in mij. Ik wil het andere mensen niet ongemakkelijk of moeilijk maken. Dat speelde meer mee in m’n leven dan ik dacht. Ik was bang voor de impact dat mijn transitie zou hebben op de mensen rondom mij, en dan vooral mijn ouders, vrouw en kinderen, en m’n carrière. Wat ik nu ook besef is dat mijn succes en alle goede dingen die mij overkwamen eigenlijk in de weg stonden van wat ik echt wilde: die transitie.’
Vertel.
‘Ik dacht lang dat ik álles had, wat wilde ik dan nog meer? Het voelde alsof ik te veel wilde in het leven. Ik moest stoppen met boos zijn op mezelf omdat ik zogezegd te veel wilde. Het is niet omdat je al gelukkig bent, dat je niet nog altijd mag proberen om nóg gelukkiger te zijn en dat kon enkel als ik die transitie zou doorgaan. Daarom is dit boek zo universeel en niet enkel goed leesvoer voor transgendermannen of -vrouwen, omdat iedereen zichzelf weleens naar achteren schuift om anderen te pleasen. Terwijl we eigenlijk alleen maar écht gelukkig kunnen zijn als we onszelf op de eerste plaats durven te zetten.
Heb je tips voor wie met hetzelfde worstelt als jou toen?
‘Ik raad iedereen aan die zich veilig voelt om het te vertellen aan zijn of haar omgeving. Er is een groot verschil tussen je onveilig en je ongemakkelijk voelen. Ik heb me bijna een heel leven lang ongemakkelijk gevoeld en ik kan je verzekeren: het is het écht niet waard. De mensen rondom je gaan zich bovendien ook betrokken voelen omdat je het met hen durfde delen. Ik besef wel dat ik in een luxepositie zat waarin ik me veilig en geliefd voelde. Er zijn sowieso helaas mensen die gevaar lopen als ze zich outen.’
Jason en Nate vertellen openhartig hoe ze aan hun transitie begonnen: LOTGENOTEN: Jason en Nate zijn jonge transgenders
Was de transitie op fysiek vlak een lijdensweg?
‘Ik had gelukkig weinig last had van de hormonen die ik moest nemen. Die dubbele borstamputatie was pittig, want niemand ligt graag in het ziekenhuis. Daarna was het ook heel oncomfortabel, want er hingen drains aan en het jeukte énorm. Maar ik was zó blij dat mijn borsten weg waren en het voelde zo natuurlijk aan dat ik die ongemakken en pijn er met veel plezier bijnam. Voor mij was dat geen moeilijke periode, maar één grote blije bedoening.’
Vind je het nu vervelend om geconfronteerd te worden met foto’s van vroeger?
‘Ik kan het een plaats geven, maar ik vind het niet superleuk. Vooral de foto’s waar ik heel vrouwelijke opsta en waarop ik een kleedje draag, vind ik heel ongemakkelijk om naar te kijken. Er zijn wel foto’s waar hele prachtige herinneringen aan vasthangen waardoor ik er wel graag naar kijk, maar ik zal ze niet in m’n huis ophangen.’
Kan je je eraan ergeren als mensen je nog aanspreken met zij?
‘Ik erger me daar niet aan. Zeker omdat ik het nog nooit meemaakte dat iemand dat met slechte bedoelingen of met kwaad opzet deed. Het is vaak een vergissing waarna ze zich snel verbeteren, en dan is dat awkward moment voorbij. Ik vind het wel spijtig als ze nog zij zeggen, want dan denk ik dat ze me nog op die andere manier zien. Daar word ik wel droevig van.’
Ik was zó blij dat mijn borsten weg waren en het voelde zo natuurlijk aan dat ik die ongemakken en pijn er met veel plezier bijnam.
Bij Flair staat self-love centraal: zie jij jezelf na al die jaren eindelijk graag zoals je bent of is er toch nog werk aan?
‘Mijn vrouw is een lifecoach, dus wij babbelen daar ook vaak over. Het is zo belangrijk om jezelf graag te zien, want dat is de start van alles. Dan kan je een veel betere vriend, ouder en partner zijn. Maar ik blijf eraan werken. Ik zette wel al grote stappen. Ik kan het mezelf nu al vergeven dat het zolang duurde vooraleer ik doorhad dat ik op vrouwen viel en dat ik transgender ben. Ik ben niet meer boos op mezelf, want ik wil vooruit.’
Heb je nu het gevoel dat je volledig jezelf kan zijn omdat wat je ziet in spiegel overeenstemt met hoe je je voelt vanbinnen?
‘Ja, dat maakt het wel een stuk makkelijker om mezelf graag te zien. Het is het allerkleinste verschil, want ik ben nog dezelfde persoon als vroeger, maar toch is álles veranderd. Ik kijk anders naar mezelf, ik sta anders in m’n huwelijk en tegenover m’n kinderen, ik kan beter met mezelf lachen, ik neem mezelf minder serieus. Velen zullen misschien denken: is het niet goed genoeg om een heel mannelijke vrouw te zijn, want je kleedde je toch al mannelijk en had kort haar. Het antwoord is nee! Iedereen doet waar ie zich goed bij voelt, maar bij mij voelde het niet juist. Ik ben nu minder afgeleid door wat ik in de spiegel zie. Ik heb het gevoel dat het laatste hoekje van de puzzel gelegd is, en nu kan ik verder puzzelen aan andere dingen aan mezelf, maar dat deel van mij is toch af.’
Aanraders voor wie graag reeksen bekijkt: 9 series met trans personages gespeeld door trans acteurs
Durf je in de spiegel te kijken en te denken: ik ben een mooie man?
‘Mijn vrouw zegt dat ik voortdurend in de spiegel kijk! Ik zie helaas meestal een oude man. Maar ik zie tenminste een man en daar ben ik heel blij om.’
Heb je nog bepaalde complexen op uiterlijk vlak?
‘Sowieso. Mijn beendergestel veranderde natuurlijk niet door die hormonen en de transitie, dus zoals de meeste transgender mannen vind ik mezelf te mager en zijn mijn heupen te breed ten opzichte van mijn schouders. Maar ik probeer me te focussen op het positieve. Ik ben dagelijks dankbaar dat ik mijn T-shirt kan uitdoen en dat er geen borsten meer zijn. Ik vind het heerlijk dat ik in een zwembad kan springen met enkel een shortje aan. Die dankbaarheid is veel groter dan mijn dysmorfie die nog af en toe de kop opsteekt.’
Ik zie als ik in de spiegel kijk helaas meestal een oude man. Maar ik zie tenminste een man en daar ben ik heel blij om.
Je schrijft in je boek dat je verschillende gedaantes in de spiegel ziet: op welke gedaante ben je het meeste trots?
‘Mensen noemen me vaak goudeerlijk en daar ben ik het meeste trots op. Dat trekt mensen blijkbaar naar mij toe waardoor ik me op mijn beurt begrepen en verbonden voel met anderen, en daar zijn we toch allemaal naar opzoek: naar connecties met anderen. Mijn openheid en eerlijkheid dragen daartoe bij, dus als ik op iets trots ben, dan is het dat.’
Voor welke versie mag je wel wat liever zijn?
‘Voor de versie die teveel in de spiegel kijkt en nog teveel met zijn lichaam bezig is. Ik ben vijftig, een man van die leeftijd moet daar niet zo wakker van liggen. Ik vind het feit dat ik nog zo bezig ben met hoe ik eruitzie geen mooie eigenschap aan mezelf. Langs de andere kant moet ik mezelf vergeven, want ik ben nog maar drie jaar transgenderman, dus ik moet nog wat inhalen.’
Krijg je soms nog te maken met holebihaat?
‘Natuurlijk las ik al haatcomments die internettrollen plaatsen onder video’s of foto’s op sociale media. Als je twintig fijne reacties krijgt en één slechte, dan gaat die laatste blijven hangen en is je dag verpest. Da’s jammer, maar zo zitten wij mensen in elkaar. Fans durven weleens goedbedoeld zeggen dat ze Sarah missen, maar aan zo’n reacties heb ik niks. Gelukkig beperkt het zich tot dat. Ik heb niet het gevoel dat er gelachen werd met mij.’
Lees ook dit pakkende verhaal: De man van Lies (30) is transgender
Hoop je dat je kinderen kunnen opgroeien in een wereld waar transmannen en -vrouwen gewoon terecht een doodnormale zaak zijn?
‘Ik hoop dat heel hard! Het is gelukkig al in de positieve richting aan het veranderen, mijn dochter is twaalf en zij identificeert zich als LGBT. Ze zegt ook tegen iedereen te pas en te onpas dat ze een transgender vader heeft, dus ze vindt het helemaal niet vreemd om daarover te praten. Op één generatie is er gelukkig al veel verbeterd. Er is wel nog werk aan de winkel, want in Amerika zijn er staten waar de wetten voor transgender mensen net werden teruggedraaid. Maar ik zie het toch positief in en denk dat die genderkwestie op lange termijn steeds minder een issue zal zijn.’
Kan de media helpen om dit meer te normaliseren door meer diversiteit te tonen en er openlijk over te babbelen?
‘Zeker! Dat zijn allemaal kleine steentjes die daaraan kunnen bijdragen. En ik ben met mijn boek met héél veel plezier een van die steentje. Ik weet dat wanneer ik als kind series of films had gezien waar transgender mensen in voorkwamen of waarin twee meisjes of twee jongens elkaar kusten zonder dat dat een big deal was, dat ik mezelf sneller zou geaccepteerd hebben. Alle beetjes helpen. Daarom vind ik het zonde dat onder meer in de voetbalwereld niemand zich out. Terwijl iedereen weet dat het onmogelijk is dat in die keigrote community geen holebi’s zitten. Er is dus nog ongelooflijk veel werk!’
Ik kreeg opnieuw appreciatie voor wat ik mag doen met mijn leven: ik mag mensen raken met mijn muziek, dat is toch het mooiste wat er bestaat. Ik was dat even kwijt.
Je volgde een intensieve brandweeropleiding. Is dat nu je hoofdberoep?
‘Ik begon vorig jaar in oktober als brandweerman en stopte in november, want het was fysiek gewoon niet haalbaar. Het was zo zwaar! Ik was door de opleiding en werd aangenomen in het korps, maar ik moest voor mezelf toch beslissen om de handdoek in de ring te gooien. Ik zou mijn lichaam kapot maken. Dat was geen toffe beslissing, want ik was daar al anderhalf jaar heel intensief mee bezig, maar dat hoofdstuk is nu definitief afgesloten. Ik ben terug fulltime muzikant en hopelijk ook schrijver. Ik vond dit heel leuk om te doen, dus ik zou graag nog boeken schrijven.’
Is het tof om terug met muziek bezig te zijn?
‘Amai ja! Ik besef ook dat ik een veel betere zanger en songwriter ben, dan een brandweerman. Ik kreeg opnieuw appreciatie voor wat ik mag doen met mijn leven: ik mag mensen raken met mijn muziek, dat is toch het mooiste wat er bestaat. Ik was dat even kwijt. Ik zag het belang niet meer in van muziek maken en optredens geven. Nu besef ik dat mensen hierdoor eens even al hun zorgen kunnen vergeten. Ik zie die schoonheid ervan terug en kreeg een herwaardering voor muziek.’
Mogen we dan nieuwe muziek van jou verwachten?
‘We doen met K’s Choice veel festivals deze zomer en we starten met een theatertour begin 2024. We brachten begin dit jaar ook een nieuwe single uit om ons dertigjarig bestaan te vieren, maar we zijn niet van plan om een nieuwe plaat uit te brengen. Ik wil me verder focussen op mijn solocarrière en een countryplaat uitbrengen. Heel Amerikaans hé (lacht).’
Is je stem eigenlijk veranderd door je transitie?
‘Ik hoor een verschil. Toch is mijn spreekstem voor mij niet genoeg veranderd. Ik wilde een lagere, mannelijkere stem. Maar ik leg me daarbij neer, want het belangrijkste is dat ik nog kan zingen. Mijn stem klinkt nog mooi en mijn stemkleur is er gelukkig nog. Sommige liedjes van K’s Choice moesten we wel naar een lagere toonaard veranderen.’
Leer wat meer over Lgbtqia+: Lgbtqia+: hiervoor staan alle letters van de term
Je woont nu al 25 jaar in Amerika. Wat zorgt ervoor dat dat je thuis is?
‘Het feit dat mijn vrouw en kinderen hier wonen. Ik heb hier zelfs al kleinkinderen die me granddad Sam noemen. Ik woon hier heel graag en voel me ook thuis in die Amerikaanse cultuur. Het is avontuurlijker en groter, dat past bij me. Daarnaast reis ik nog regelmatig terug naar België om mijn familie en vrienden te zien, dus ik heb geen last van heimwee.’
Herkennen mensen je eigenlijk in Amerika?
‘Nee. Wat er wel soms gebeurt, is dat ik iemand een paar maanden ken en dan beseffen die plots dat ík de persoon ben die “Not An Addict” zingt. Ze kennen het liedje wel, maar het duurt wat langer voor ze mij eraan koppelen.’
Tot slot: wat hoop je dat mensen vooral uit je boek ‘Ik ben’ onthouden?
‘Ik hoop dat ze met een positief gevoel achterblijven. Niemand ontsnapt aan moeilijke momenten die op je afkomen, je komt jezelf allemaal op een bepaald moment in je leven tegen en je moet daardoor. Erover kunnen babbelen en het verwerken in plaats van het opzij te duwen, maakt je sterker. Ik ben daar het levende bewijs van. Ik ben gelukkiger dan ooit!’
‘Ik Ben’ van Sam Bettens, 21,99 euro in Standaard Boekhandel.
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
