Dertig worden ligt voor haar nog in het vooruitzicht, en toch gaat de naam van onderzoeker Doris Vandeputte (29) nu al de geschiedenis in, en wel dankzij haar baanbrekend onderzoek naar darmbacteriën.
‘Wetenschap is iets wat me al van jongs af aan enorm interesseert. Mijn ouders zijn allebei wetenschappelijk aangelegd en hebben hun genen duidelijk doorgegeven. Als klein meisje was het vooral biologie en alles wat met de natuur te maken had, dat me fascineerde. In onze garage stond een oldtimer die gerestaureerd moest worden. Heel even heb ik geprobeerd om me ook te verdiepen in de technologie die nodig was om die auto weer aan de praat te krijgen, maar die lag me toch iets minder. Vanaf het vijfde middelbaar wist ik wat ik wilde studeren. Ik was een enorme boekenwurm, en na het lezen van een biografie over Charles Darwin hakte ik voor mezelf de knoop door: ik zou voor studeren. Welke weg ik na die studie wilde inslaan? Daar had ik toen nog geen enkel idee van. Net daarom koos ik ook voor bio-ingenieur, omdat ik met die studies nog verschillende kanten op kon. In mijn laatste jaar kreeg ik les van bio-informaticus Jeroen Raes. Hij had toen net een artikel gepubliceerd over de ontdekking van verschillende types darmflora. Dat leek me een interessant onderwerp voor een doctoraatstudie, dus meldde ik me aan en werd ik toegelaten.’
‘We weten hoe een normale darmflora eruitziet, maar niet wat precies gezond is en wat je ziek maakt of houdt.’
Taboe doorbreken
‘Vlak na het starten van mijn doctoraat bleek ik zelf glutenintolerant te zijn, en daarmee werd mijn onderzoeksonderwerp ineens ook persoonlijk relevant. In mijn onderzoek probeer ik – op basis van stoelgangstalen van vrijwilligers – de variatie in de darmflora van gezonde mensen in kaart te brengen. Er wordt vaak gelachen als ik vertel dat ik wetenschappelijk onderzoek doe met “kakjes”. Maar daar heb ik geen problemen mee, integendeel zelfs. Al lachend wordt het taboe minder groot en is het een stuk makkelijker om erover te praten. Mensen met darmziektes moet dikwijls onderzoeken “langs achteren” ondergaan, worden plots overvallen door een aanval van diarree of hebben geen idee waar ze hun stoma (zakje waarin stoelgang opgevangen wordt als een stuk dram operatief verwijderd werd, red.) kunnen leegmaken.’
‘Het is voor hen al moeilijk genoeg te moeten omgaan met het taboe dat daar nog altijd omheen hangt. Als ik daar wat meer begrip voor kan kweken, doe ik dat graag. Van de oorzaken van darmkanker en andere darmziekten is tot op de dag van vandaag nog altijd erg weinig geweten. Onze darmflora zou daarin een rol kunnen spelen. Daarom is het zo belangrijk om te weten te komen wat nu precies een gezonde darmflora is. We weten ondertussen hoe een normale darmflora eruitziet, maar we zijn er nog niet achter wat precies gezond is en wat je ziek maakt of houdt. Dat is de vraag die we in de toekomt moeten beantwoorden. Alleen dan weten we in elke richting we de darmflora moeten sturen en kunnen we op die manier behandelingen op basis van darmflora mogelijk maken.’
Internationale bekroning
‘Mijn werk is een passie waar ik heel erg in opga, maar toch was het voor mij een serieuze verrassing toen ik begin dit jaar de Ken Heaton Award kreeg voor mijn onderzoek naar darmbacteriën. Die prijs bekroont het meest impactvolle werk in de gastro-enterologie van de afgelopen twee jaar en werd uitgereikt op het internationaal congres DDW. Dat is een van de belangrijkste bijeenkomsten in de wereld van de gastro-enterologie. Mijn bekroonde onderzoek naar maag-darmziekten wordt nu meegenomen in het opzetten van heel wat klinische studies. Die erkenning is heel fijn. Zo’n award helpt ook om verdere financiering voor mijn onderzoek vast te leggen, en ook dat is mooi meegenomen. Maar wat nog belangrijker is voor mij, is dat mijn werk zo nog meer impact heeft en er meer kans is dat andere wetenschappers de resultaten ervan zeker in rekening zullen brengen bij hun onderzoek.’
Horizon verbreden
‘Ik heb het voorrecht gekend in een vrouwvriendelijke onderzoeksomgeving terecht te komen. Mijn prof vindt zelfs dat hij de laatste tijd meer goede cv’s van vrouwelijke dan van mannelijke doctoraatskandidaten binnenkrijgt. Bijgevolg is de balans binnen ons onderzoeksteam nu meer naar de vrouwelijke kant aan het overslaan, maar dat is lang niet overal het geval. Op wereldvlak zijn de vrouwelijke wetenschappers nog altijd in de grote minderheid. Het is goed om te weten dat onderscheidingen als de Ken Heaton Award op basis van objectieve criteria gebeuren en ook vaak naar vrouwen gaan.’
‘Ik ben heel blij met de award, het was een mooie onderscheiding. Maar op mijn 29ste sta ik natuurlijk nog aan het begin van mijn carrière. Ik zou graag mijn horizon verbreden door bijvoorbeeld bij andere onderzoeksgroepen in het buitenland te gaan werken. Er zijn nog heel wat vragen binnen de discipline van de darmmicrobiotica, waarop nog altijd geen sluitend antwoord is gevonden. Een aantal van die vragen mee oplossen en op die manier een stap dichter komen tot het ontwikkelen van een behandeling tegen darmziektes, zou ik fantastisch vinden.’
Wil je meer weten over Doris’ werk en dat van haar collega’s? Bezoek dan gratis de VIB Biotechdag ‘Geneeskunde op maat’ op 21 oktober tussen 12u30 en 17u30 in Campus Drie Eiken, Universiteitsplein 1, Wilrijk (www.biotechdag.be).
Tekst: Jill De Bont
Foto’s: Tine Schoemaker
Lees ook:
