Gaslighting is een psychologische manipulatietechniek waarbij de dader het slachtoffer laat twijfelen aan zijn/ haar/hun eigen waarneming, geheugen en realiteit. Sarah werd slachtoffer van de manipulatietechniek en vertelt nu haar verhaal.
Sarah heeft zelf psychologie gestudeerd, maar toch werd ze slachtoffer van gaslighting. ‘Je denkt dat je zoiets nooit zou toelaten, maar het sluipt je leven binnen. Het is heel moeilijk om los te komen van een manipulatieve situatie, zeker als er liefde mee gepaard gaat’, vertelt ze.
Ze ontmoette Bart in een café. Hij was charmant, charismatisch en openhartig. Al op de eerste avond vertelde hij haar over zijn trauma, namelijk hoe hij in zijn twintiger jaren was misbruikt en verkracht door twee vrouwen die hij niet kende. ‘Ze zouden hem dronken gevoerd hebben, iets in zijn drankje gedaan hebben en hem vervolgens misbruikt hebben. Ik voelde meteen de drang om hem te helpen. Maar nu ik erop terugkijk, zijn dat alleen maar knalrode vlaggen.’
Hij isoleerde me door te zeggen dat hij er wel voor me was, maar mijn vrienden niet. En ik begon hem te geloven.
Sarah en Bart gingen snel samenwonen. Algauw bleek dat hij zich boven de wet waande. ‘Hij reed rond met een rijverbod en maakte anderen daar verantwoordelijk voor.’ Wanneer ze vragen stelde, stak hij de schuld altijd op een ander. ‘Hij maakte me onzeker. Als ik vrienden zag, vroeg hij waarom ik me voor hen wél mooi maakte en niet voor hem. Hij gaf me een schuldgevoel wanneer mijn dochter zich in zijn ogen misdroeg. Hij isoleerde me door te zeggen dat hij er wel voor me was, maar mijn vrienden niet. En ik begon hem te geloven.’
Langzaam werd Sarahs wereld kleiner. Bart controleerde haar, zocht conflicten met haar kinderen en zette haar tegen hen op. Als ze hem met zijn gedrag confronteerde, blokte hij het gesprek af. Een breekpunt kwam toen ze hem betrapte op Tinder. ‘Hij had tweehonderd matches en weigerde de app te verwijderen. “Jij maakt hier een probleem van”, zei hij. Weer begon ik te twijfelen. Was ik te jaloers? Was dit wel zo erg?’
Toxische relatie
Daarna betrapte ze hem nog op ongepaste gesprekken met andere vrouwen. ‘Dat met hem bespreken was onmogelijk. Ik had het niet goed gezien of begrepen, hij was niet in contact met andere vrouwen. Het ging zo ver dat ik foto’s nam van de berichten die hij stuurde om te kunnen aantonen wat ik had gezien. Dan nog zei hij dat ik me dingen inbeeldde. Daarna kreeg ik een stiltebehandeling en vluchtte hij telkens voor de situatie. Een paar dagen erna stond hij dan met een verzonnen excuus voor de deur.’
De relatie werd toxischer. Bart dronk veel en gebruikte dat en zijn trauma als excuus voor zijn gedrag. Op een nacht was hij dronken en boos. Hij greep Sarah bij de hals. Haar dochter belde de politie. Maar zelfs daarna liet Sarah hem nog toe. ‘Ik geloofde in zijn pijn en trauma. Ik wilde dat hij beter werd en wilde hem redden.’
Na nog tal van voorvallen, waardoor ze ook niet meer bij elkaar woonden, maakte ze een einde aan de relatie. ‘Mijn klik kwam er opeens toen we op restaurant zaten. Ik wilde met mijn nagel subtiel iets tussen mijn tanden uit halen toen hij op een kleinerende manier zei dat ik geen klassevolle vrouw was. Ineens borrelde het allemaal op. Ik was niet klassevol? Ik was de bedriegster? Ik was de leugenaar? Ik ben toen weggelopen van de situatie en besefte dat het moest stoppen.’
Impact van gaslighting
Pas toen ze zelf naar een therapeut ging, besefte Sarah de schade die haar was toegebracht. ‘Later zijn er nog gesprekken geweest, en dat bleef ingewikkeld, want ik wilde dat verlangen naar zelfinzicht blijven koesteren. Maar Bart heeft dat niet en kan niet nadenken over zijn eigen woorden en gedrag tegenover mij en anderen. Ik heb hem zoveel kansen gegeven, omdat ik echt geloof in de goedheid van mensen. Ik spreek tegen mijn eigen filosofie en studies als ik zou zeggen dat verandering of groei niet mogelijk is.’
‘Als ik nu aan hem denk, heb ik vooral heel veel medelijden met hem. Maar de impact van de zaken die gebeurd zijn, wegen nog steeds door. Ik heb zodanig over mijn grenzen heen laten gaan en mijn vertrouwen laten beschadigen. Ik stond zo ver van wie ik ben. Ik ben vooral boos op mezelf, omdat ik zo’n situatie heb toegelaten en mijn kinderen daarin heb betrokken.’
Dit zegt de expert erover
Experte Alice Vlottes: ‘Sarahs verhaal is een klassiek voorbeeld van hoe gaslighting slachtoffers emotioneel afhankelijk maakt. Het begint met een triest verhaal dat de dader in een slachtofferrol plaatst. Dat roept medelijden op en trekt zorgzame mensen aan. Maar zo’n diep trauma deel je niet zomaar met een vreemde. Dat is een bewuste tactiek om medelijden op te wekken. Vervolgens wordt de controle langzaam opgebouwd door Sarah te isoleren van vrienden, het verdraaien van gesprekken en het minimaliseren van Sarahs gevoelens. Wanneer Bart geweld gebruikte en zij toch bleef, is dat een teken van hoe diep ze al in zijn manipulatieve web zat. Daders als Bart creëren een afhankelijkheidsdynamiek waarin het slachtoffer denkt dat alleen de dader hen begrijpt en dat ze niemand anders meer hebben. Dat maakt het extreem moeilijk om los te breken.’
Heb je na het lezen van dit artikel nood aan een gesprek? Praat bij Tele-Onthaal over wat jou bezighoudt. Bel anoniem en gratis naar 106 (24u/7d) of chat via tele-onthaal.be.
Lees ook:
