Expert en cognitief gedragstherapeut Jos Jazie van het Angstcentrum legt uit wat vier typische symptomen zijn bij posttraumatische stressstoornis (PTSS). Twee lezeressen getuigen ook over hun PTSS.
‘Zolang we veilig zijn en baas zijn over ons leven, verwacht niemand dat het er in één klap anders kan uitzien’.’, vertelt Jos. ‘Maar tijdens een traumatische gebeurtenis heb je plots niets meer over je leven te zeggen. Je voelt je dan machteloos, kwetsbaar en bang. Op dat moment voel of denk je misschien helemaal niets. Je bent alleen bezig met zo goed mogelijk te overleven. Achteraf voel je de schok, de angst, de woede, de machteloosheid en de ontreddering. Dat zijn allemaal normale reacties na een trauma. Meestal verdwijnen die gevoelens na een paar weken weer, maar niet altijd. Raken ze na weken of maanden nog niet verwerkt, dan kan iemand op den duur ernstige PTSS-klachten ontwikkelen, waardoor die niet meer gewoon kan leven. De definitie van PTSS zit dan ook in de naam zelf: ‘post’ (= na), ‘traumatisch’ (= de schokkende gebeurtenis), ‘stress’ (= onrust) en ‘stoornis’ (= een of meerdere psychische klachten die het dagelijks functioneren belemmeren).’
Zo herken je PTSS:
Herbeleving.
Herinneringen komen steeds weer terug, en het lijkt dan alsof je de traumatische gebeurtenis opnieuw meemaakt. Je ziet, ruikt, hoort, proeft en voelt alles weer zoals toen het gebeurde. Je hebt ook vaak nachtmerries en slaapt onrustig.
Vermijding.
Je gaat bewust en/of onbewust alles uit de weg wat aan het trauma doet denken. Zo bescherm je jezelf tegen de heftige emoties. Je voelt soms zelfs helemaal niets meer en doet alles op de automatische piloot. Wat er is gebeurd, ontken je. Je vlucht er ook voor door bijvoorbeeld keihard te werken of veel te drinken. Je wil er ook niet over praten en sluit je af voor je omgeving.
Bepaalde gedragingen en gevoelens.
Je voelt je voortdurend gespannen en opgefokt. Ook je geduld verlies je snel, en je bent snel boos. Op een ander moment kan je spontaan in huilen uitbarsten. Je schrikt snel en bent overgevoelig voor elke onverwachte situatie. Anderzijds zoek je het gevaar zelf op door bijvoorbeeld te hard te rijden. Je kan je ook schuldig voelen over waat er is gebeuren jezelf verwijten maken. Je voelt je minderwaardig, kan je maar moeilijk concentreren en bent vaak doodmoe, tot je slapeloos naar het plafond ligt te turen.
Lichamelijke gevolgen.
Tijdens herinneringen kan je hartkloppingen krijgen, kan je moeilijk ademhalen en begin je te trillen en/of te zweten. Je voelt je verlamd door angst. Daarbij voel je je vaak ook onwerkelijk en/of
krijg je het gevoel jezelf als een vreemde te ervaren.
Getuigenissen
‘Ik was twaalf toen mijn vader overleed na de diagnose van terminale hersenkanker’, vertelt T.. ‘Sindsdien draag ik PTSS met me mee. Het is iets waar ik elke dag mee leef. Hardlopen is altijd een uitlaatklep voor me geweest. Als ik me slecht voelde, gaf het me focus en lucht. Maar door de fysieke impact van mijn PTSS kon ik soms niet meer lopen. Dat was met momenten nefast voor mijn mentale gezondheid. Op een bepaald moment besefte ik: ik moet hierover gaan praten. Dat bleek een keerpunt. Ik begon mijn lichamelijke en psychische veerkracht toen op te bouwen, kon mezelf weer het doel stellen om een marathon te lopen en gebruikte die training om stukje bij beetje sterker te worden. Weten dat ik er niet alleen voor stond en na jaren eindelijk concrete tools krijgen, maakten een wereld van verschil.’
Ik was twaalf toen mijn vader overleed na de diagnose van terminale hersenkanker. Sindsdien draag ik PTSS met me mee.
‘Vanaf mijn achtste veranderde mijn kindertijd in een nachtmerrie’, vertelt L.. ‘ Ik werd jarenlang zwaar gepest op school, online, overal. Tegen de tijd dat ik naar de middelbare school ging, had het zoveel invloed dat ik elke dag angstig was. Ik was bang voor elke nieuwe schooldag, elke ontmoeting, elk woord dat ik verkeerd zou zeggen. Die jaren van pesterijen lieten diepe sporen na. Ik kreeg paniekaanvallen, hoorde mijn pesters constant in mijn hoofd en kon amper nog eten of slapen. Maar ik had geen idee dat zoiets ook PTSS kon zijn. Het duurde even, maar uiteindelijk kwam ik bij een psychiater terecht en kreeg ik de diagnose. Het was alsof ik na jaren van verdrinken in mijn gedachten en gevoelens eindelijk een reddingsboei toegeworpen kreeg. Therapie hielp me weer op adem te komen. Ik leerde de controle terug te nemen, te herkennen wanneer ik afglijd en stap voor stap weer vertrouwen te op bouwen in anderen, maar vooral in mezelf.’
Ik werd jarenlang zwaar gepest op school, online, overal. Tegen de tijd dat ik naar de middelbare school ging, had het zoveel invloed dat ik elke dag angstig was.
Lees ook:
