Kristel Verbeke (49) zet haar schouders onder het vierde seizoen van ‘Zorgen voor mama’. Flair heeft het met haar over de reeks en armoede. ‘Ik heb geen tekort meer aan geld, maar het blijft iets waar ik héél bewust mee bezig ben’, zegt ze.
Maar liefst 18,6 % van onze bevolking loopt risico op armoede, dat zijn ruim 2 miljoen Belgen. Kristel Verbeke brengt hen in een nieuw seizoen van ‘Zorgen voor mama’ opnieuw onder de aandacht en probeert met hen stappen vooruit te zoeken. Ze wordt daarbij bijgestaan door coaches Joost (straathoekwerker), Fatih (jongerenwerker) en nieuwe coach Deborah (sociaal werker).
‘Armoede is veel dichterbij dan je denkt’, vertelt Kristel. ‘Kijk rond in je dorp of straat, er zijn heel veel mensen aan het knokken. Alles wordt duurder, dat voelt iedereen, maar voor de mensen die al op het randje balanceren, wordt het nog moeilijker om het hoofd boven water te houden.’
Op welke manier is het vierde seizoen verschillend van de vorige drie seizoenen?
‘We hebben een nieuwe coach Deborah, want Claudia is heel druk bezig binnen haar team van Kind & Gezin. Deborah neemt met veel enthousiasme en een groot hart de fakkel over. Verder had ik een blinde vlek in de vorige afleveringen en dat was dat ik de ouderen vergat. We tonen daarom dit seizoen voor het eerst ook seniorenarmoede. Generatiearmoede komt ook aan bod, want we volgen Annelie, de dochter van Karina die in het eerste seizoen te zien was. Dat was heftig, want we wilden Karina vooruithelpen, maar uiteindelijk zit haar dochter nu in dezelfde penibele situatie. Tot slot spreken we ook met dakloze jongeren, wat ook enorm pittig was.’
Mensen denken dat armoede een ver-van-mijn-bedshow is, maar kan het volgens jou iedereen overkomen?
‘Absoluut. Je belandt niet in armoede omdat je niet je best doet in het leven. Het is vaak een factor van buitenaf die ervoor zorgt dat je situatie drastisch verandert. Denk maar aan een scheiding, ziekte, slechte investering, tegenslag... Stel je bent een gezin met twee verdieners, maar één iemand wordt ernstig ziek. Je valt terug op één inkomen waardoor je op den duur je huis moet verkopen of je huur niet meer kan betalen, en voor je het weet, zit je met schulden en heb je deurwaarders voor je deur staan. Het kan snel gaan! Als je ziet hoe duur het leven is geworden, denk maar aan een winkelkar of de woningprijzen, verbaast het me niet hoeveel mensen worstelen om rond te komen.’
In Flairs rubriek Bankgeheimen verklappen lezers hun loon en hoeveel geld er op hun spaarrekening staat.
Wordt armoede nog te vaak stereotiep bekeken als: het is je eigen schuld?
‘Ik hoor vaak het stereotype dat mensen die arm zijn te weinig werken en profiteurs zijn. Ik hoop dat wij met ons programma het tegendeel kunnen tonen. Ze doen er alles aan om vooruit te komen, maar het grote verschil met jou en mij is dat die mensen de middelen, het netwerk en het vangnet niet hebben om uit die situatie te raken.
Het is niet omdat je zelf niet je best doet dat je in armoede belandt. Het is vaak een factor van buitenaf die ervoor zorgt dat je situatie drastisch verandert. Denk maar aan een scheiding, ziekte, slechte investering, tegenslag, noem maar op.
Daardoor zorgt het op den duur ook voor mentale problemen zoals depressie en voor isolement, want ze schamen zich enorm. En dan heb je snel een vicieuze cirkel en verliezen mensen de energie en veerkracht om vooruit te raken.’
Doet de maatschappij te weinig om mensen die het moeilijk hebben te helpen?
‘Absoluut. We wijzen vaak met de vinger naar de politiek, terecht, want daar kunnen ze ook betere beslissingen maken om armoede hoger op de agenda te zetten en bijgevolg tegen te gaan. Maar als we zelf in de spiegel kijken, kunnen we ons ook de vraag stellen of wíj́ wel altijd begaan zijn met de mensen die het moeilijker hebben.’
Heb je tips zodat wij ons steentje kunnen bijdragen?
‘Het begint vaak met een babbeltje te slaan. Gezien en gehoord worden, maakt al zo’n groot verschil. Zie je bijvoorbeeld een mama aan de schoolpoort staan waarvan je weet dat ze het niet breed heeft, begin een gesprek: “We moeten én die nieuwe turnschoenen én die schooluitstap op hetzelfde moment betalen, ik vind dat wel wat veel”. Ik zou niet onmiddellijk een zak kledij die je niet meer aandoet, aanbieden, maar eerst die conversatie starten.’
In onze samenleving hechten velen belang aan statussymbolen zoals een dikke auto, een groot huis of merkkledij. Liggen mensen in armoede daar wakker van?
‘Ik heb nog nooit iemand die arm is, horen zeggen dat ie een BMW wil of een jas van Prada. Het draait bij hen echt rond de basisbehoeften zoals elke dag eten op tafel krijgen. Wat ik wel vaak hoor, is dat mensen ervan schrikken als ze zien dat iemand uit een gezin in armoede wél een smartphone of een laptop heeft. Maar dat is logisch, want zij moeten mee met die digitalisering, anders lopen ze hopeloos achter later op de arbeidsmarkt. Hoe moeten ze anders solliciteren of hun leerstof oefenen op digitale leerplatformen?’
Wij kunnen armoede helaas niet oplossen. Maar we bieden langetermijnoplossingen en proberen tools aan te reiken zodat ze zelf stappen vooruit kunnen zetten.
Wat vind je van de uitspraak ‘geld maakt niet gelukkig’?
‘Ik denk dat vooral mensen die geld hébben dat zeggen. Geld maakt wél gelukkig als het dient om je te voorzien in je basisbehoeften. Ik zie in veel arme gezinnen dat ze wel een hele hechte band hebben. Ze hebben ook enkel elkaar om op terug te vallen.’
Wat is het doel van het programma?
‘Mensen in armoede worden veel te weinig gehoord en gezien. Je ziet ze bijvoorbeeld nooit eens opduiken in een tv-quiz of dergelijke waardoor het lijkt alsof ze niet bestaan, terwijl ze met heel veel zijn. Ik vind het mooi dat ze in ons programma op hun eigen manier hun verhaal kunnen doen en ik hoop dat de kijkers thuis hun middenklassebril afzetten en meeleven.
In Flairs rubriek Huis Gekocht vertellen lezers je alle kosten die ze maakten bij de aankoop van hun huis.
We willen geen medelijden, maar medeleven. Het doet iets met mensen en het start een conversatie. Daarnaast vinden veel mensen thuis die het zelf moeilijk hebben het ook een verademing om eens iemand anders op tv te zien die ploetert net als zij. Het zorgt voor herkenbaarheid en het gevoel dat ze niet alleen zijn.’
Daarnaast helpen jullie de mensen ook echt in de reeks.
‘Klopt. We gaan geen cheque uitschrijven, want dat gaat het structurele probleem van hun armoede niet wegnemen. Wij kunnen armoede helaas niet oplossen. Maar we kijken naar langetermijnoplossingen en proberen handvaten aan te reiken zodat ze zelf stappen vooruit kunnen zetten.’
Heb je nog contact met mama’s uit de vorige seizoenen?
‘Ik heb met de ene mama al wat meer contact dan met de andere. De ene mama stelt het intussen wat beter, terwijl de andere mama in een nog slechter straatje is beland. Armoede blijft iets heel fragiel.’
Ik word nog steeds héél nerveus als de frigo leeg is. Ik heb geen geldtekort meer, maar geld blijft iets waar ik héél bewust mee bezig ben.
Het onderwerp ligt je nauw aan het hart, want jij kende vroeger ook armoede?
‘Ik heb heel lang getwijfeld of ik dit programma wilde maken omdat iedereen dan zou weten dat ik zelf ook ooit arm was, en dat is niet zo tof om te delen. Maar ik wil dit onderwerp net uit de taboesfeer halen, dus het zou heel hypocriet zijn als ik er mij dan zelf over schaam en er niet eerlijk over zou babbelen.’
Welk effect had dat op jou?
‘Ik zat zowel fysiek als mentaal niet goed in m’n vel. Ik zag heel wit en was enorm mager. En ik voelde voortdurend die stress om rond te komen en dat weegt mentaal enorm zwaar door. Ik was wel nog heel jong, dus ik had nog veel hoop en dromen dat het goed zou komen en dat ik later een beter leven zou hebben. Daar kon ik me aan optrekken.’
Draag je daar nu nog littekens van?
‘Ik weet niet hoe ik zou zijn als persoon als ik geen armoede had gekend. Ik weet dus niet of bepaalde dingen zoals zuinig zijn en sparen in m’n karakter zitten of het gevolg zijn van mijn verleden. Zo word ik nog steeds héél nerveus als de frigo leeg is. Ik heb geen geldtekort meer, maar geld blijft iets waar ik héél bewust mee bezig ben. Mijn budget op orde hebben, geeft me gemoedsrust.’
Ik heb geen schrik meer om arm te worden. Het kan iedereen overkomen, maar ik ben bijna vijftig en deed heel flink aan pensioensparen en ons huis is afbetaald. Dat geeft me sowieso financiële rust.
Leer je je kinderen ook om zuinig te leven?
‘Ik gaf hen als ze kleiner waren zakgeld en leerde hen wel om daar zorgvuldig mee om te gaan. Nu zijn ze achttien en twintig, en wil ik mijn eigen visie over hun spaargeld niet opdringen. Mijn jongste wil misschien een wereldreis maken waardoor ze al haar spaargeld er in een jaar tijd doorjaagt. Dat boezemt me als mama angst in, maar als dat haar gelukkig maakt, moet ze dat doen.’
Ben je bang om ooit opnieuw arm te zijn?
‘Ik heb die schrik niet meer. Het kan iedereen overkomen, maar ik ben bijna vijftig en deed heel flink aan pensioensparen en ons huis is afbetaald. Dat geeft me sowieso financiële rust.’
Naast dit serieuze programma, sta je binnenkort ook terug op het podium met K3. Vind je die variatie tof?
‘Ik vind het heel tof om die heel uiteenlopende facetten van mezelf te kunnen tonen. De ene dag kan ik op een podium staan zingen met Karen en Kathleen of een comedyvoorstelling spelen met Sven De Ridder en de andere dag zit ik bij een mama thuis en probeer ik haar te begeleiden zodat ze haar kinderen iedere avond eten kan geven. Het voelt soms als een spreidstand, want ik ga van het ene uiterste in het andere, maar ik doe het allemaal wel heel graag.’
‘Zorgen voor mama’ zie je elke dinsdag rond 20u40 op VRT 1 en op VRT MAX.
Lees ook:
