‘Geld Gezocht’ is terug met een nieuw seizoen vol herkenbare verhalen en concrete oplossingen. Kristel Verbeke (50) en Kamal Kharmach (34) duiken opnieuw in de financiële realiteit van zeven Vlaamse gezinnen, van jonge ouders tot gepensioneerden. Wij spraken met het leuke duo over waarom geld nog altijd zo’n groot taboe is, hoe kleine keuzes grote financiële gevolgen hebben en waarom je beter stopt met zwijgen over je loon.
Jullie doen zoveel leuke dingen en toch zie je dat jullie ‘Geld Gezocht’ echt heel plezant vinden. Waarom ligt dat programma jullie zo na aan het hart?
Kamal: ‘We zijn professioneel met financiële thema’s bezig: ik geef er les over en wij geven allebei adviezen. Maar wat dit programma uniek maakt, is dat we zelf ook in die situaties hebben gezeten. Ik geef tips waarvan ik soms graag had gewild dat mijn ouders ze hadden gekregen. “Geld Gezocht” geeft intellectuele, maatschappelijke én emotionele voldoening. Mensen gaan slapen met iets wat ze kunnen gebruiken. Ik hou van televisie die ook impact heeft!’
Kristel: ‘Ik ook. En we werken met échte mensen. Je krijgt het privilege om in hun leven te duiken. Het kan niet eerlijker worden dan hun financiën, want we weten echt alles. Ik trek ook elke kast open. De mensen vertrouwen ons volledig. Ik vind het heel fijn om te voelen dat we dat mogen doen en dat we dat vertrouwen krijgen.’
Praten over geld is vaak nog steeds een taboe. Waarom blijft dat volgens jullie zo moeilijk?
Kristel: ‘Ik vrees dat we nog veel seizoenen moeten maken voor dat taboe weg is. Ik denk dat het echt maar met mondjesmaat verandert. Wij zijn al blij als we horen dat bijvoorbeeld een koppel erover is beginnen babbelen, of een mama met haar dochter. Al is het maar iets kleins als eerlijk zeggen dat frisdrank niet meer in de winkelkar kan om te besparen. Maar ik denk dat de Vlaming wel verlegen blijft.’
Kamal: ‘Ik merk ook dat er niet alleen een taboe heerst tussen mensen onderling, maar dat er zelfs wanneer wij er zijn nog altijd schroom is. Soms is het moeilijk om toe te geven hoe je in een bepaalde situatie terecht bent gekomen. Ik denk dat het taboe zelfs groter is dan mensen denken. Dat is ook de reden waarom geld heel vaak voor conflict zorgt.’
Bedoel je dan bijvoorbeeld binnen een relatie?
Kamal: ‘Inderdaad. Een financiële beslissing maken is eigenlijk een keuze maken tussen twee individuele voorkeuren en referenties. Dat is relationeel. We merken dat ook tijdens de opnames. Op zich komen onze tips meestal goed binnen, maar de uitwerking van die tips of het wegwerken van bepaalde kosten heeft soms een relationele impact. Denk maar aan: “Hoe zijn we hier gekomen?”, “Ik wil dat niet” of “Ik heb je dat altijd gezegd”.
Je zit binnen een relatie met heel belangrijke, fundamentele gesprekken die we niet voeren omdat het ongemakkelijk is om over geld te praten, terwijl het zo’n belangrijk deel van ons dagelijks leven is.
Of wanneer de ene meer verdient dan de andere: hoe pak je dat aan? Werk je met een gemeenschappelijke rekening? Ga je al het geld samenleggen? Hoe doe je dat? En daar bots je op dat taboe. Je zit binnen een relatie met heel belangrijke, fundamentele gesprekken die we niet voeren omdat het ongemakkelijk is., terwijl geld zo’n belangrijk deel van ons dagelijks leven is.’
Ook op de werkvloer heerst het taboe rond lonen enorm. Hoe komt dat toch?
Kamal: ‘Inderdaad! Ook onder collega’s wordt er weinig over gepraat. Mensen babbelen daar niet over, terwijl je heel vaak ziet dat er informatieasymmetrie ontstaat doordat we elkaars loon niet kennen. Door te zwijgen geef je de baas alle ruimte om mensen tegen elkaar uit te spelen of een nieuwe werknemer minder te betalen. Je schiet jezelf in de voet, zowel binnen een relatie omdat je je financiën niet optimaliseert, als in een werkcontext omdat je je loon niet optimaliseert. Er moet dus zeker meer over gepraat worden.’
Denken jullie dat Gen Z meer open is over hun financiën en het op dat gebied beter doet?
Kristel: ‘Zij doen het in ieder geval al beter op vlak van work-life balance. Ik vind het sterk hoe jonge mensen vrij snel tegen een werkgever zeggen: “Dat ga ik niet doen” of “Die vrije tijd heb ik nodig om gelukkig te blijven”.’
Kamal: ‘Er wordt vaak gezegd: “Die jongeren zouden wat minder pumpkin spice lattes moeten kopen.” Maar eigenlijk is dat niet fair. Het een is een gevolg van het ander. De reden waarom er een betere work-life balance geëist wordt, is omdat er vroeger meer mogelijk was. Vroeger was het idee dat als een van de twee partners in een huishouden ging werken, je een huis kon kopen, een auto kon hebben én een gezin kon onderhouden. Dat is nu een illusie.
Vroeger was het idee dat als een van de twee partners in een huishouden ging werken, je een huis kon kopen, een auto kon hebben én een gezin kon onderhouden. Dat is nu een illusie.
Veel jongeren kunnen geen huis kopen. Dan denken ze: als ik toch alleen maar moet werken om te overleven, ga ik mijn leven niet volledig aan jou – de werkgever en het systeem – geven. Daar trekken ze de grens. En dat is ook de reden waarom ze meer pumpkin spice lattes kopen: omdat ze dat huis tóch niet kunnen kopen. Daardoor heb je een groter besteedbaar inkomen en kan je effectief dingen kopen die het leven leuker maken.’
Wat vinden jullie van de stelling ‘Geld maakt niet gelukkig’?
Kristel: ‘Ik vind dat geld wél gelukkig maakt. Ik heb het niet over veel geld, maar over geld in het algemeen. Geld zorgt voor een dak boven je hoofd, lekker eten op tafel, fijne dingen... Toch heeft geld soms een negatieve bijklank. We zijn vergeten om erover te spreken én om toe te geven dat het handig is om te kunnen prioriteren wat jij belangrijk vindt. Dat vragen we ook aan de gezinnen in “Geld Gezocht”: welke kosten kunnen vallen en waar moeten we afblijven?
Als je als mens goed weet wat jou gelukkig maakt, kan je heel makkelijk nee zeggen tegen andere dingen. Dan kan je heel gelukkig zijn door geld uit te geven aan wat je écht belangrijk vindt.
Als je als mens goed weet wat jou gelukkig maakt, kan je heel makkelijk nee zeggen tegen andere dingen. Dan kan je heel gelukkig zijn door geld uit te geven aan wat je écht belangrijk vindt. Dat kan een huis zijn, een auto, vakanties of die pumpkin spice latte. Maar je moet er even over nadenken en je afvragen wie je bent en wat je belangrijk vindt. En hopelijk kan je je geld daar dan aan spenderen.’
Kamal: ‘Onderzoek zegt dat geld gelukkig maakt tot een bepaald punt. Als er weinig geld is, is geld bijna het enige wat je gelukkig maakt. Pas vanaf een bepaald inkomen, wanneer de basisbehoeften vervuld zijn, kan je jezelf ontplooien. In het begin stijgt je geluk sterk als je meer geld hebt. Maar vanaf een bepaald niveau vlakt dat af. Dat is waarom vooral mensen mét geld beweren dat het niet gelukkig maakt. Dat klopt, want zij zitten al boven die drempel.
Ik herken dat persoonlijk. Toen ik onderweg was naar financiële stabiliteit, wilde ik meer verdienen. Dat was een uiting van het feit dat ik goed bezig was. Maar nu ik een huis, kinderen en een auto heb en alles oké is, denk ik: wat moet er nog? Die vraag kunnen stellen betekent dat je al genoeg hebt.’
Dit jaar stond de Dag van de Armoede in het teken van zelfzorg en zelfliefde. Toch wordt de link tussen financiële rust en goed voor jezelf kunnen zorgen niet snel gelegd. Merken jullie in het programma dat mensen die het financieel lastig hebben, zichzelf moeilijker op de eerste plaats zetten?
Kamal: ‘Wat je soms ziet, is dat als er geen geld is, mensen daar niet mee bezig zijn. Therapie wordt pas een optie als je die zestig euro per week hebt. Soms weten mensen niet eens dat ze zelfzorg nodig hebben of voelen ze wel iets, maar denken ze eerst: dat probleem moet opgelost worden voor ik naar een psycholoog ga. Je gaat niet naar een psycholoog als je honger hebt. Dat basisprobleem moet eerst verdwijnen.’
Kristel: ‘Bij “Zorgen Voor Mama” zie ik dat vaker, mensen die in een constante burn-out zitten terwijl de maatschappij van alles van hen verwacht.’
Is er een financieel lek dat bij veel gezinnen terugkomt? Iets wat bijna iedereen onderschat?
Kristel: ‘Boodschappen, uitstapjes, takeaway en kleding. Die zien we heel vaak terugkomen!’
Als er weinig geld is, is geld bijna het enige wat je gelukkig maakt.
Kamal: ‘Net als de optimalisatie van vaste kosten. De gasprijs staat nu bijvoorbeeld historisch laag, dus iedereen zou nú de V-test (onafhankelijke en volledige prijsvergelijker voor energiecontracten van de Vlaamse Nutsregulator, red.) moeten doen. Dat kan honderden euro’s besparen. Maar veel mensen blijven betalen wat ze tijdens corona betaalden. Dat is alsof je aanbelt bij je energieleverancier en zegt: “Ik heb maar 2000 euro per maand, maar ik geef u toch 300 euro extra.
Voor streamingdiensten geldt hetzelfde. Mensen betalen een heel jaar Netflix voor één serie. Je kan abonnementen perfect on hold zetten en later oppikken. Doe je dat niet, dan gooi je zo 200 euro per jaar weg. Als je dat met vier diensten doet, is dat een iPhone per jaar, zonder dat je iets gemist hebt.’
Zo hoef je ook niet in te boeten op je levensstijl, lijkt me?
Kamal: ‘Inderdaad! Wij vinden een besparing pas geslaagd als die weinig impact heeft op iemands levensstijl. Het is makkelijk om tegen iemand te zeggen dat iets niet meer mag, maar dan hou je het niet vol. Wij zoeken naar manieren waarop mensen kunnen blijven doen wat ze graag doen, maar dan goedkoper. Alleen dan werkt het.’
Veel mensen weten dat ze moeten sparen, maar weten niet waar te beginnen. Wat is de eerste en belangrijkste stap volgens jullie?
Kamal: ‘Pak een blad papier, schrijf je nettoloon op en noteer je vaste kosten. Hoeveel bedraagt je huur? Hoeveel betaal je voor verzekeringen? Deel jaarlijkse kosten door twaalf. Dan zie je ineens waar het gat zit. Soms zie je dat een gezin nog altijd een omniumverzekering betaalt voor een auto die dat niet meer waard is, off dat boodschappen hun grootste kost zijn. Inzicht krijgen is stap één. Er een pen en papier bijnemen is mijn beste tip.’
Kristel: ‘Stel daarna een concreet doel. Waarom wil je sparen? Is dat voor een buffer, een renovatie, studiekosten of iets voor binnen vijf jaar? Zet een bedrag vast tegen het einde van het jaar en bereken hoeveel je per maand moet sparen. Zet dat bedrag aan het begin van de maand ook op je spaarrekening. Zo geef je het veel minder snel uit dan wanneer het op je zichtrekening blijft staan.’
Waar denk je dat mensen soms vastlopen tijdens het sparen?
Kamal: ‘We willen heel veel. En eens we iets hebben, willen we dat niet meer afgeven. We houden ook geen rekening met veranderingen. Een koppel gaat bijvoorbeeld perfect op vakantie binnen hun budget, maar wanneer er een kind bijkomt – wat een kost van zes- à zevenhonderd euro per maand betekent -, blijven ze toch op vakantie gaan. En aan het einde van het jaar zeggen ze: “Hoe komt het dat we niet rondkomen? We doen toch hetzelfde?” Terwijl hun leven compleet veranderd is! Dat inzicht ontbreekt vaak.’
Een volle koelkast maakt mij gelukkig. Ik zou het heel moeilijk vinden om daarop te besparen.
Welke emotie zien jullie het vaakst wanneer mensen eindelijk inzicht krijgen in hun geld? Is dat eerder opluchting, schaamte of trots?
Kristel: ‘Dat verschilt. Soms hebben mensen niet door dat ze een structureel tekort hebben. Als wij dan zeggen dat ze elke maand zeshonderd euro tekortkomen, volgen er tranen. Dan is er schuldgevoel en paniek. Mensen zeggen soms zelfs sorry!’
Is er iets waar jullie absoluut nooit op zouden besparen omdat het jullie gelukkig maakt?
Kristel: ‘Een volle koelkast! Gezond en gevarieerd eten met verse kruiden, avocado’s, Griekse yoghurt… Dat wordt steeds meer luxe. We onderschatten hoe duur voedsel wordt. Elke week verse zalm halen bij de visboer is voor veel mensen quasi onbetaalbaar. Maar thuiskomen, koken, met de hond gaan wandelen en nadien binnenkomen in een huis dat nog ruikt naar soep of bloemkool, geeft mij oprecht een goed gevoel. Ik lok mijn kinderen van negentien en twintig nog steeds naar huis met lekker eten. Dat maakt mij gelukkig. Ik zou het heel moeilijk vinden om daarop te besparen.’
Kamal: ‘Bij mij is dat tijd. Alles wat dingen sneller laat gaan, daar wil ik niet op besparen. Twee uur in een rij staan? Nee, dan betaal ik liever twintig euro extra. Een fastpass in een pretpark is standaard. Prioritybehandeling op de luchthaven? Als het kan, betaal ik daarvoor.
Vroeger analyseerde ik urenlang waar een bepaald goed vijf euro goedkoper was. Tot ik besefte dat als ik die tijd had gewerkt, ik meer verdiend had dan ik bespaarde. Dus waarom zou ik die tijd verspillen?’
Welke slechte gewoonte rond geld zouden jullie graag uit de wereld helpen?
Kamal: ‘Het taboe om erover te spreken. Ik vind dat lonen bespreekbaar moeten zijn. Soms is dat confronterend, maar zwijgen werkt enkel in het voordeel van de baas. Durf ook te onderhandelen, korting te vragen, opslag te vragen. Durf informatie te vragen! Dat is het belangrijkste. De enige reden waarom ik mijn loon niet met de media deel, is omdat mijn contract dat niet toelaat.’
Kristel: ‘Daar sluit ik me bij aan. Ik vind het zó belangrijk dat mensen praten. Daar hopen wij met “Geld Gezocht” toch ons steentje aan bij te dragen.’
‘Geld Gezocht’ is vanaf 15 december elke maandag rond 20u50 uur te zien op VRT 1.
Lees ook:
