It’s complicated. Het zou een relatiestatus op Facebook kunnen zijn, maar het kan ook gaan over de band tussen moeders en dochters. Bij de ene is het rozengeur en maneschijn, bij de andere is het water en vuur. Maar hoe komt dat dan?
Als de mama vaak op hoge hakken rondloopt, zal de dochter dat niet lang nadat ze heeft leren lopen ook wel eens proberen. Dat levert dan schattige kiekjes op: onstuimige peuter in her shoes. Maar er zit meer achter dan je op het eerste gezicht zou denken.
Onderzoek heeft al lang geleden uitgewezen dat de relatie tussen moeders en dochters een van de meest fundamentele relaties in ons leven is. En die band bepaalt of we later net wel of net niet in moeders schoenen zullen treden. De band tussen moeder en dochter kan namelijk zowel een positief als een negatief effect hebben, legt klinisch psychologe Nathalie Cardinaels uit.
Dus first things first: waarom is die moederband zo belangrijk? En wat zijn de voornaamste kenmerken van zo’n goede band?
Moeder-dochterrelatie
Nathalie Cardinaels: ‘Als het gaat over de band tussen kinderen en hun ouders, blijkt uit onderzoek dat de moeder-dochterband erg sterk is. Als dochter zal je veel emoties herkennen bij je moeder en op gelijkaardige manier emoties verwerken, omdat het emotieregulerend gebied in het brein bij moeder en dochter op elkaar lijkt.
Het is belangrijk dat een moeder duidelijke grenzen stelt, maar ook aandacht geeft aan haar kind. Dat ze ruimte laat voor dat kind om te experimenteren en om zichzelf te zijn, ondanks verschillen. Het gevoel dat iemand als kind geaccepteerd wordt zoals hij/zij/die is, is namelijk erg belangrijk voor de eigenwaarde.
Het is belangrijk dat een moeder duidelijke grenzen stelt, maar ook aandacht geeft aan haar kind.
Uiteindelijk is de impact van die moeder-dochterrelatie niet te onderschatten. Een moeder zou op lange termijn een gevoel van veiligheid moeten kunnen creëren voor haar dochter. Als er sprake is van verstikking of net afstandelijkheid, zal die veiligheid ontbreken.’
Schade
‘Een moeder kan best wat schade berokkenen aan haar dochter als ze emotioneel afwezig of onvoorspelbaar is, als ze kil, zeer straffend, te nabij of net erg afhankelijk en eisend is. Die schade is dan vooral emotioneel en uit zich in het hechtingsgedrag van de dochter.
Een moeder kan best wat schade berokkenen aan haar dochter als ze emotioneel afwezig of onvoorspelbaar is, als ze kil, zeer straffend, te nabij of net erg afhankelijk en eisend is.
De manier waarop een dochter zich verhoudt naar andere belangrijke mensen, wordt namelijk mee bepaald door de band met haar moeder, maar natuurlijk ook andere belangrijke verzorgingsfiguren. Een verstoorde relatie of zelfs een liefdeloze verbintenis tussen moeder en dochter zal een invloed hebben op hoe de dochter naar anderen en de wereld kijkt.
Zo zal ze ook moeilijk een eigen identiteit kunnen vormen. Het kan zelfs leiden tot een negatief zelfbeeld, angst, depressie en andere klachten. Bij heftige verstoringen in de band met ouders kan soms ook persoonlijkheidsproblematiek ontwikkeld worden, zoals borderline of een narcistische of afhankelijke persoonlijkheidsproblematiek.’
Bij heftige verstoringen in de band met ouders kan soms ook persoonlijkheidsproblematiek ontwikkeld worden, zoals borderline of een narcistische of afhankelijke persoonlijkheidsproblematiek.’
Wat dan?
Het zal je dus maar gebeuren dat je opgroeit met een moeder die het je moeilijker maakt in plaats van je te ondersteunen in je emotionele ontwikkeling. Daar zit je dan mee als kind, en mogelijk nog meer als volwassene. Maar volgens de deskundige is er wel een manier om daarmee om te gaan.
Nathalie Cardinaels: ‘Als kind heb je weinig keuze en moet je leven of overleven in het gezin waarin je opgroeit. Een vader die hierbij wel standvastig, betrouwbaar en liefdevol is, kan wel voor een corrigerende ervaring zorgen. Als volwassene kan je proberen het gesprek met je moeder aan te gaan, als je dat nodig vindt.
Hou je verwachtingen altijd realistisch en besef dat je moeder ook haar eigen verhaal en misschien een andere kijk op de zaken heeft.
Ga in dat geval even voor jezelf na waarom je dat gesprek wil. Wil je excuses krijgen? Wil je dat ze tot volledig inzicht komt? En is dat haalbaar? Wil je weer een connectie met haar? Of wil je een pijnlijk verleden vol verdriet ongedaan maken, voor zover dat al mogelijk is? Doe je het om haar iets te laten inzien of doe je het voor jezelf?
Het is niet altijd haalbaar om je moeder te vergeven. Het is wel zinvol om te proberen aanvaarden dat je kindertijd nu eenmaal was hoe het was. Focus liever op wat je hier en nu nodig hebt en handel daarnaar, in functie van jouw waarden en normen.
Met andere woorden: doe aan zelfzorg. Hou je verwachtingen altijd realistisch en besef dat je moeder ook haar eigen verhaal en misschien een andere kijk op de zaken heeft. Je mag het oneens zijn met haar, maar je zal dat ook moeten respecteren.’
Waar ging het mis?
Uiteindelijk is er nog één vraag die we ons kunnen stellen: waar ligt het probleem bij een ‘liefdeloze moeder’? Wat is er ooit met haar gebeurd opdat zij de relatie met haar dochter niet goed kon uitbouwen?
De deskundige: ‘Niemand is zomaar een liefdeloze moeder. Sommige vrouwen hebben al zoveel meegemaakt in hun leven dat ze niet alles verwerkt krijgen. Soms is het dan te veel gevraagd om ook nog liefdevol om te gaan met de kinderen. Dat is natuurlijk geen excuus, maar voor sommige moeders is het wel de realiteit.
Sommige vrouwen hebben al zoveel meegemaakt in hun leven dat ze niet alles verwerkt krijgen. Soms is het dan te veel gevraagd om ook nog liefdevol om te gaan met de kinderen. Dat is natuurlijk geen excuus, maar voor sommige moeders is het wel de realiteit.
Het kan ook dat de moeder zelf nooit geleerd heeft hoe ze liefde moet geven. Of dat ze daarvoor te verwikkeld zit in haar eigen innerlijke strijd. Sommige vrouwen raken zodanig verbitterd door de wereld dat ze de meerwaarde van liefdevolle relaties niet meer zien.
Het gedrag van een moeder moet je eigenlijk altijd binnen haar context bekijken. Niet om haar zomaar te vergeven en je eigen pijn opzij te schuiven of te minimaliseren, maar om te zien dat zij ook maar op haar manier gedaan heeft wat ze dacht dat ze moest doen. Als dochter zou je daarom zelf het verleden met je moeder een plek moeten kunnen geven, zodat het je hier en nu niet blijft belemmeren om te zijn wie je wil zijn.’
Lees ook:
