Inge getuigt moedig over hoe ze al vijftien jaar last heeft van psychoses.
'Meer dan veertig keer, schat ik. Zo vaak ben ik al opgenomen. De ene keer hoogdringend, de andere keer omdat ik zelf geen uitweg meer zag. Mijn leven wordt al meer dan vijftien jaar beheerst door psychoses. Toch heb ik op het eerste gezicht een heel normaal leven: ik heb een eigen bedrijfje, een lieve vriend en heel wat fijne vrienden. Alleen ben ik af en toe een tijdje out. Dan ben ik weg van de wereld en heb ik geen voeling meer met het leven rondom me. Alsof ik dagenlang in een soort van trance verkeer, om daarna weer met mijn beide voeten op de grond te komen.'
Andere wereld in mijn hoofd
'Van mijn eerste psychose herinner ik me nog maar weinig. Ik was 19 en al een tijdje verslaafd aan cocaïne. Op vakantie in Griekenland werd ik plots heel angstig. Ik voelde me enorm onveilig en besefte niet meer wat echt gebeurde en wat zich alleen in mijn hoofd afspeelde. Ik had geen flauw benul van wat er aan de hand was. Vooral dat gevoel van onveiligheid is me bijgebleven, dat maakte zo veel indruk op me. Ik heb het eerste vliegtuig naar huis genomen.
Een paar maanden later volgde de eerste opname. Het werd de eerste in een reeks van vele. Steeds vaker kreeg ik last van korte, hevige psychoses. Om de twee à drie maanden gleed ik weg in een wereld in mijn hoofd. Soms gebeurde dat in periodes van stress, andere keren omdat ik met mezelf overhoop lag. Dan voelde ik me wegglijden en probeerde ik me keihard te verzetten tegen de psychose die eraan zat te komen. Maar hoe meer ik dat deed, hoe erger het werd. Tegenwoordig heb ik geleerd me niet zo fel te verzetten tegen mijn psychoses, waardoor ik er ook minder last van heb. Maar hoe ik me op zo’n moment voel, is in al die tijd weinig tot niet veranderd. Heel extreem ben ik dan, in alles wat ik denk en doe. Ik eet sowieso veganistisch, koop alleen 'schone' kleren en zet me in voor goede doelen. Maar zit ik in een psychose, dan ben ik ervan overtuigd dat ik door nóg extremer en strenger te leven, de wereld kan redden. En dat is nog niet alles.
De stemmen in mijn hoofd overtuigen me dan om de meest bizarre dingen te doen. Soms sta ik urenlang tot aan mijn knieën in de rivier vlak bij ons huis. Of dan moet ik van een brug vallen, omdat ik denk dat op zo’n moment ook alle grote leiders zullen vallen. Gelukkig ben ik altijd tijdig weggehaald van de brug en ben ik nog nooit écht gesprongen. Maar vaak takel ik mezelf ook heel erg toe. Zo erg dat ik al een paar keer ben geopereerd... De laatste keer was nog maar een paar maanden geleden. Ik had een doekje in ontstopper gedrenkt en rond mijn been gebonden. Urenlang heeft het spul op mijn huid ingevreten. Ik heb er derdegraadsbrandwonden, aangetast spierweefsel en een lelijk litteken aan overgehouden.'
Vernederende stemmen
'Vergelijk ik mijn situatie met vroeger, dan gaat het nu heel goed met me. Ik ben me steeds bewuster van mijn valkuilen, herval minder vaak en kan echt een normaal leven leiden. Alleen de stemmen in mijn hoofd, die zijn er altijd. Ook nu, terwijl ik mijn verhaal vertel. Ze halen me naar beneden, zeggen dat ik me aanstel en dat ik alles doe om aandacht te trekken. Ze vernederen me zelfs. Ik weet dat ik ze moet negeren, dat dat de beste oplossing is, maar da’s best moeilijk als ze er de godganse dag zijn. Tuurlijk wil ik me verdedigen tegen mijn stemmen en voor mezelf opkomen. Dan wil ik zeggen dat het niet waar is, dat ik geen aansteller ben. Maar ik heb geleerd keihard op mijn tanden te bijten en die stemmen te laten voor wat ze zijn.
De afgelopen 15 jaar waren zwaar. Heel zwaar, zelfs. Ik heb mijn studies nooit kunnen afmaken, heb twee zelfmoordpogingen ondernomen en ben vriendinnen verloren. Ze konden niet langer aanzien dat ik mezelf zo veel pijn deed. Maar twee van hen zijn toch teruggekomen. Ze zien dat het beter met me gaat en dat ik mezelf steeds meer terugvind. De klik met hen is er na al die tijd nog steeds. Ik neem het hen ook niet kwalijk dat ze zijn weggegaan, ik begrijp het zelfs. Het moet verschrikkelijk zijn om te moeten toekijken hoe iemand die je graag ziet, zichzelf kapotmaakt. Maar het was en is soms nog altijd sterker dan mezelf. Ik heb mijn psychoses dan ook aanvaard. Ze hebben me mee gemaakt tot de persoon die ik nu ben, en dat vind ik dik oké.'
Wat is een psychose?
Dokter Kirsten Catthoor van ZNA Psychiatrisch Ziekenhuis Stuivenberg: 'Ons brein filtert en ordent de hele dag prikkels. Denk daarbij maar aan kleuren, geuren en geluiden. Maar heb je een psychose, dan kunnen je hersenen die prikkels niet meer ordenen en komt elke prikkel even hard binnen. Dat komt heel beangstigend en bedreigend over. Eigenlijk is het een soort van hersenziekte.'
Kan iedereen een psychose krijgen?
'In theorie wel, maar er zijn toch een aantal factoren die het risico daarop vergroten. Heeft iemand in je familie ooit een psychose gehad, gebruik je drugs (vooral cannabis, cocaïne en amfetamines), woon je in een stad, migreerde je of sta je onder grote druk? Dan maak je meer kans. Maar weet je dat je gevoelig bent voor een psychose, dan kan je de kans dat je er ooit een krijgt, wel verkleinen door de risicofactoren te vermijden en voldoende te slapen. Een extreem gebrek aan slaap kan trouwens bij iedereen een psychose veroorzaken.'
Hoeveel mensen krijgen er een?
'Elk jaar krijgen zo’n 3000 mensen een psychose, van wie de meeste tussen 17 en 35 jaar oud zijn. Dat is ongeveer 1 % van de totale jonge bevolking. Gelukkig is er een heel grote kans op genezing; meer dan 80 % van de mensen die ooit een psychose kreeg, wordt beter. Amper 1 op de 5 moet de rest van zijn leven begeleid worden en raakt er nooit helemaal van verlost.'
