'De natuur betaalt voorlopig nog steeds de grootste prijs, maar ook onze gezondheid komt in gevaar.'
Onze experte legt een aantal grote misverstanden over plastic bloot: ‘Volledig plasticvrij leven is nog lang niet mogelijk’
Hoe belangrijk is het eigenlijk nog om de bewustwording rond onze veel te grote ecologische voetafdruk te blijven vergroten? En is ze wel zo doeltreffend als er beweerd wordt? Wij gingen langs bij experte Karine Van Doorsselaer om een antwoord te krijgen op onze prangende, plasticvrije vragen.
Karine Van Doorsselaer werkt als docente materiaalleer en ecodesign op het departement Productontwikkeling van de Universiteit Antwerpen. Volgens haar zijn er een aantal misverstanden rond plastic die de wereld uit moeten.
Waarom hebben we eigenlijk ooit voor plastic gekozen?
‘Plastic is niet alleen heel goedkoop, maar ook nog eens vederlicht. Stel je voor dat je elke dag met je glazen bokalen naar de winkel zou moeten. Het zou nogal een miserie zijn. In het kader van transport heeft plastic dus alleen maar voordelen. Het kan niet breken, is flexibel en goedkoop. En daar haalde ook het beroemde merk Tupperware haar inspiratie. Ze introduceerden flexibele, onbreekbare potjes die niet konden roesten en die tegen de chemicaliën in de keuken bestand zijn, want de keuken is één groot labo.’
Het grootste probleem situeert zich eigenlijk in het verleden.
Waren de gevolgen toen nog niet duidelijk?
‘Neen! Plastic is in de jaren 50 pas beginnen te boomen, en dan vooral in de vorm van de Tupperwarepotjes. Het is eigenlijk pas de laatste veertig jaar dat we plastic ook echt als verpakkingsmiddel zijn gaan gebruiken. Je moet weten dat de eerste functie van plastic het beschermen van producten is. Als die bescherming wegvalt, zou de milieu-impact nog veel groter zijn. Maar wat was én is nu het probleem? Die kunststofverpakking had geen waarde, dus onze grootouders gooiden dat gewoon weg. Op dat moment bestond de PMD-zak nog niet. Het afvalbeheer stond toen nog maar in zijn kinderschoenen. Je moet het dus in perspectief bekijken: ons afvalbeheer is door de jaren heen veel verbeterd. Het is pas in de jaren 90 dat de PMD-zak werd geïntroduceerd. We hebben dus wel al heel wat beweging gemaakt en het grootste probleem situeert zich dus eigenlijk in het verleden. Wat betreft ons afvalbeheer zijn wij in Vlaanderen zelfs de kampioen.’
We zijn dus eigenlijk heel goed bezig?
‘Neen, dat niet. Samen met ons afvalbeheer zijn ook de kunststofverpakkingen beginnen te evolueren. Ze worden steeds complexer, omdat ze uit verschillende lagen bestaan, de zogenaamde multilayers. Praktisch alle voorverpakte voedingsmiddelen zitten vandaag in die bewuste verpakking. En daar wringt nu het schoentje, want als je op een hoogwaardige manier de kunststoffen wil recycleren, is het superbelangrijk dat we zuivere stoffen hebben. Dat betekent dus geen multilayers én geen kleurtjes meer. Er is maar één stroom die eigenlijk heel goed te recycleren is: de petflessen. Meestal zijn die volledig zuiver.’
We moeten producten leren hergebruiken in plaats van ze bij het afval te gooien. Het is onze eigen fout, niet die van plastic.
Is het dan nog wel mogelijk om volledig plasticvrij te leven?
‘Neen, maar dat is ook niet nodig. Plastic zit echt overal: in de medische sector, in je huis en in je auto. Plastic heeft wel degelijk een heel belangrijke functie en het is onmogelijk om het zomaar ineens te bannen. Het ligt aan ons: wij moeten leren recycleren. De fout ligt niet bij het plastic, maar bij de maatschappij. We leven in een wegwerpmaatschappij en hebben geen respect meer voor “simpele” materialen. We moeten producten leren hergebruiken in plaats van ze bij het afval te gooien. Het is onze eigen fout, niet die van plastic. Plastic is trouwens echt niet het enige probleem: onze zeeën, oceanen en rivieren liggen vol met metaal. Metaal heeft het “geluk” dat het zinkt, waardoor het jarenlang op de bodem blijft liggen. Hopelijk worden er ook daar in de toekomst beelden over verspreid, want de foto’s van de plastic soup hebben echt wel het verschil gemaakt.’
Zijn er dan nog geen alternatieve materialen op de markt?
‘Die bestaan, maar zijn allesbehalve doeltreffend. Dat kan misschien even heel hard aankomen. Een composteerbare verpakking is eigenlijk helemaal niet zo goed voor onze natuur. Het afbreekproces is namelijk zo traag dat de verpakking maanden in de berm blijft liggen, alvorens het volledig afgebroken is. Dat is ongezond voor dieren en moedigt zwerfvuil aan. Het is trouwens ook zo dat die biologisch afbreekbare plastics het recyclageproces verstoren. Ze worden met andere woorden gewoon, net zoals plastic, uit het vuil gevist. In theorie zijn ze wel geschikt om te recycleren, maar we hebben in praktijk nog geen logistieke keten die die materialen ondersteunt.’
Kunnen we dan eigenlijk wel iets doen?
‘Voorkomen is beter dan genezen, dat is een van mijn slagzinnen. Recycleren moet voor de consument veel makkelijker worden, zodat we niet langer onbewust schade aanrichten. De natuur betaalt voorlopig nog steeds de grootste prijs, dat is zo klaar als een klontje, maar ook onze eigen gezondheid komt in het gedrang. Het is aan de overheid en de multinationals om dringend maatregelen te nemen.’
Hoezo is het ook schadelijk voor onze gezondheid?
‘Heel gevaarlijk zelfs. De microbeads die gebruikt worden in alle mogelijke scrubs en tandpasta’s komen in ons water terecht, waarna ze de zee verontreinigen. Het is zo dat zeedieren, zoals mosselen en garnalen, de microbeads, die giftige stoffen uit de zee absorberen, opeten. En via diezelfde mosselen en garnalen komen die plastics in onze voedselketen terecht. Dat is iets wat veel mensen niet weten, of onderschatten.’
Meer Mei Plasticvrij:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
