Na de zelfmoord van haar vader kreeg Merel (33) met zijn schuldeisers af te rekenen

‘Mijn vader is geboren in een welstellend gezin. Geldproblemen heeft hij nooit gekend. In tegendeel zelfs. Al van jongs af aan stapte hij mee in het bedrijf van zijn vader en verdiende hij stevig zijn brood. Vijftien jaar lang gaf hij het beste van zichzelf. Maar gelukkig werd hij daar niet van. Daarom besloot pa uiteindelijk om uit de zaak te stappen, het een stuk rustiger aan te gaan doen en een andere job te zoeken. Zijn nieuwe baan bood hem nog steeds een mooi loon en het vooruitzicht van een deftig pensioen. Pa had ook een aardige spaarcent achter de hand. Maar hij was ook een mooie levensstijl gewend.’

Nadat mijn ouders uit elkaar gegaan waren, had mijn vader een hypotheek afgesloten bij de bank en een eigen huis gekocht.

‘Door de jaren heen gingen zijn spaarcenten langzaam op in de kosten van alledag. Daardoor ontwikkelde pa met de dag meer angst voor een persoonlijk faillissement. Nadat mijn ouders uit elkaar gegaan waren, had mijn vader een hypotheek afgesloten bij de bank en een eigen huis gekocht. Maar die woning kwam na een tijd onder water te staan. In één klap was het huis maar half zoveel waard als mijn vader ervoor betaald had. Een verkoop zou nooit meer genoeg geld opleveren om de hypotheek die op het huis rustte te kunnen aflossen. Een verontrustende gedachte die mijn vader slapeloze nachten bezorgde en hem doodsbang maakte voor de toekomst.’

Het was genoeg geweest voor pa

‘Pa kende regelmatig depressieve periodes. Ieder jaar kregen mijn twee zussen en ik ook een brief van hem met een overzicht van zijn financiën, zodat we wisten waar we aan toe waren mocht hij overlijden. Hij voegde er ook aan toe hoe wij zijn afscheid moesten organiseren en beleven. Maar we hadden nooit gedacht dat hij effectief uit het leven zou stappen. Tot hij twee jaar geleden besloot dat het voor hem genoeg was geweest. Meteen na pa zijn dood, vonden we een papier van hem, waarop hij in vette letters had geschreven: ‘Beneficiair aanvaarden. Eerst notaris, rechter en bank raadplegen. Schuldeisers kunnen lastig doen.’’

Pa kende regelmatig depressieve periodes, maar we hadden nooit gedacht dat hij effectief uit het leven zou stappen.

‘Omdat mijn vader een pensioenspaarrekening had lopen bij de bank die misschien wel voldoende was om de schuld van de hypotheek af te lossen, wilden we zijn erfenis in geen geval zomaar verwerpen. We namen het zekere voor het onzekere en kozen voor een beneficiaire aanvaarding of aanvaarding onder voorwaarde van boedelbeschrijving. In dat scenario zouden we wat geërfd hebben als de erfenis een positief saldo kende. Bij een negatief saldo werden we niet aansprakelijk gesteld voor de schulden. Een oplossing die ons in eerste instantie een veilige en fantastische tussenweg leek, maar zo veel meer om het lijf had dan we ooit hadden kunnen denken.’

Geen tijd om te rouwen

‘We hebben heel wat notarissen gesproken en juridische adviseurs gecontacteerd om meer uitleg te krijgen over de ingewikkelde procedure die een beneficiaire aanvaarding soms kan zijn. En allemaal drukten ze ons op het hart dat we absoluut niks uit pa’s nalatenschap mochten meenemen. Een onbenullig theelepeltje met sentimentele waarde zou al genoeg geweest zijn om ons alsnog aansprakelijk te stellen voor de schulden, en de erfenis als stilzwijgend aanvaard te kunnen beschouwen. Tijd om te rouwen om het verlies van pa kregen we niet.  We hadden nog niet eens afscheid genomen van hem, toen de eerste aanmaningen al kwamen en schuldeisers zich aandienden.’

We hadden nog niet eens afscheid genomen van hem, toen de eerste aanmaningen al kwamen en schuldeisers zich aandienden.

‘De uitbetaling van zijn aanvullende pensioenuitkering, die in het begin van de maand was gestort, moest meteen worden teruggestort. Pa had nog een openstaande rekening van 800 euro bij de tandarts. Er was een openstaande factuur bij de watermaatschappij en er kwamen in een klap een aantal facturen binnen voor belastingen die nog moesten betaald worden. Van die dag af bestond een groot deel van onze dagtaak eruit om schuldeisers te bellen met de boodschap dat we nog geen zicht hadden op het vermogen van onze vader en we de rekening dus nog niet konden betalen. Maar die boodschap viel vaak in dovemansoren. De aanmaningen bleven maar binnenstromen, en met de dag groeide bij ons de angst voor een financieel fiasco. Op het moment dat wij zouden moeten rouwen om pa, waren we met niets anders bezig dan geldzaken.’

Huis met flink verlies verkocht

‘Doordat het huis van pa onder water stond, moest het met flink verlies worden verkocht. Na het aflossen van de hypotheek bleef er een restschuld over van enkele tienduizenden euro’s. We nodigden een schatter uit om de waarde van de spullen van pa te laten optellen. Maar de balans daarvan was om te huilen. Verschillende opkopers kwamen langs om zijn inboedel te bekijken, maar geen enkele was geïnteresseerd. Dus zat er niks anders op dan pa’s spullen op tweedehandssites te verkopen in de hoop op die manier zo veel mogelijk geld bij elkaar te krijgen. De paar waardeloze souvenirs die we uit sentimentele reden absoluut wilden houden, zoals een klein schilderijtje van twee poesjes uit onze kindertijd, moesten we zelf kopen, van onze eigen vader.’

Pa was ruim een halfjaar overleden toen de rechtbank eindelijk uitspraak deed over zijn nalatenschap, en de onderhandelingen met de schuldeisers konden beginnen.

‘Op de derde verkoopronde die we hadden georganiseerd, kwam niemand nog af. Dus gaven we er uiteindelijk de brui aan. We schonken de kleren van pa aan een vluchteling en lieten de overgebleven spullen ophalen door de kringloopwinkel. Pa was ruim een halfjaar overleden toen de rechtbank eindelijk uitspraak deed over zijn nalatenschap, en de onderhandelingen met de schuldeisers konden beginnen. De uitkering van de pensioenspaarrekening bij de bank zou na zijn dood worden verdergezet bij de nabestaanden. Daardoor zouden mijn zussen en ik samen een paar honderd euro per maand krijgen uitgekeerd. Het bedrag in het geheel van die rekening was aanzienlijk.’

Eind goed, al goed

‘Dankzij de beneficiaire aanvaarding van de nalatenschap deed de rechter de uitspraak om, bij uitzondering, het bedrag van de pensioenspaarrekening in één keer uit te keren, zonder ons daarvoor een boete op te leggen. Daardoor konden we nog een heel groot deel van de schulden afbetalen, die we anders nooit hadden kunnen aflossen. Alles bij elkaar heeft het twee jaar geduurd voor de hele erfeniskwestie van pa volledig van de baan was. Bij de definitieve eindafrekening bleef er een verlies van enkele duizenden euro’s over. Hadden mijn zussen en ik de erfenis zuiver aanvaard, dan waren we met die schulden achtergebleven. De beneficiaire aanvaarding is onze redding geweest. En ook al was het een enorme administratieve rompslomp die ons bloed zweet en tranen heeft gekost, langs een kant hebben we er ook een goed gevoel aan overgehouden. De zaken, waar onze vader zo bang voor was, op de correcte manier kunnen afhandelen, maakte voor ons deel uit van ons rouwproces. Toen alles definitief was afgerond, betekende dat een emotioneel moment, waarvoor ik zeer dankbaar ben.’

Tekst: Jill De Bont