De man van Nelly (35) stierf in 2008, twee jaar later kreeg ze zijn kind

‘Toen ik Berry voor het eerst zag, vond ik het jammer dat ik zijn naam niet had gevraagd. Hij was volledig mijn type, dus ik was dolgelukkig toen hij een week later in hetzelfde café opdook. Vanaf het eerste gesprek hing er chemie in de lucht. Ik viel als een blok voor zijn pretogen, en al snel werden we een onafscheidelijk duo. De toekomst lachte ons toe, tot anderhalf jaar later. Berry hoestte uit het niets bloed en had steken in de zij.’

Er werd een nieuwe foto gemaakt, en toen we de diagnose vernamen, stortte onze wereld in.

‘Hoewel hij er zelf geen graten in zag, ging hij op aandringen van zijn moeder naar de huisarts, die hem doorverwees naar het ziekenhuis voor een röntgenfoto. Een longembolie bleek de oorzaak te zijn. Volgens de dokters zou hij zich met medicatie over enkele dagen beter voelen, maar desondanks bleef Berry bloed hoesten. Daarom gingen we naar een ander ziekenhuis voor een tweede opinie. Er werd een nieuwe foto gemaakt, en toen we de diagnose vernamen, stortte onze wereld in. Berry had een tumor van acht op vier centimeter in zijn rechterlong en uitzaaiingen naar zijn lymfeklieren.’

Sperma invriezen

‘Als je zoiets te horen krijgt, denk je meteen aan de dood. De vooruitzichten bij longkanker zijn niet al te best. Ik kon alleen maar huilen. Er volgden gesprekken met dokters, maar het enige wat ik wilde horen, was dat ze Berry konden genezen. Het was zo’n onzekere periode en al dat wachten maakte me gek. Bovendien kregen we nog een harde klap te verwerken, want zijn behandeling zou een negatief effect hebben op zijn vruchtbaarheid. We hadden allebei een grote kinderwens, dus besloten we zijn sperma in te vriezen bij het fertiliteitscentrum. Niet veel later kreeg Berry drie zware chemokuren, waardoor de tumor verkleinde. Voor ze hem konden opereren, werd hij 24 keer bestraald, en zodra hij voldoende was hersteld, werd twee derde van zijn rechterlong verwijderd. Ondanks de zware operatie herstelde Berry verbazingwekkend snel. Na amper twee weken kon hij alweer de trap op en af lopen.’

Twee tumoren in de linkerlong

‘De vooruitzichten waren goed, en toen Berry weer op de been was, wilden we zo snel mogelijk trouwen. We waren al een tijdje verloofd, maar hadden ons huwelijk door zijn ziekte uitgesteld. Op 17 december 2004 stapten we in het huwelijksbootje. Onze trouw was voor ons een nieuwe start. We stonden weer positief in het leven, zeker gezien Berry het zo goed deed. Hij werd nauwlettend opgevolgd en alle scans waren veelbelovend. Vanuit het ziekenhuis kregen we de vraag gesteld wat er met zijn ingevroren sperma moest gebeuren, gezien zwanger worden via de natuurlijke weg weer mogelijk was. Berry was zo blij dat hij toestemming gaf om de stalen te vernietigen.’

Omdat hij eerder toestemming gaf om zijn sperma te vernietigen, moest hij opnieuw zijn zaad laten invriezen.

‘Hadden we dat maar nooit gedaan, want in maart 2005 kregen we te horen dat de kanker terug was. Berry had twee tumoren in zijn linkerlong, en die zaten volgens de dokter op een niet zo gunstige plaats. Het leek wel alsof de hemel op mijn hoofd viel. Ik was op slag mijn geloof in alles en iedereen kwijt. Berry werd met spoed geopereerd en opnieuw werd een deel long verwijderd. Ik sprong een gat in de lucht toen ik het verlossende telefoontje kreeg dat de operatie goed was verlopen, op een klaplong na. Daarna zou een chemokuur volgen. Omdat hij eerder toestemming gaf om zijn sperma te vernietigen, moest hij opnieuw zijn zaad laten invriezen. Die stalen waren van minder goede kwaliteit, zelfs in die mate dat zwanger worden alleen via ICSI kon, waarbij één zaadcel rechtstreeks in een eicel wordt gebracht. Hoeveel pech kan een mens hebben? Maar er was geen andere optie, en in ieder geval waren we blij dat we later toch nog een kans hadden om zwanger te worden.’

Geen kloppend hartje

‘De eerste controles na zijn tweede kankerbehandeling waren positief. Hoewel we niet te vroeg wilden juichen, kriebelde het om aan kinderen te beginnen. Omdat ICSI onze beste en enige kans was, onderging ik allerlei medische testen. Ik kreeg groen licht voor een behandeling, maar de wachtlijst was oneindig lang. Na onze lijdensweg hadden we geen zin en fut meer om nog maanden te wachten. Ik heb toen contact opgenomen met andere ziekenhuizen, met de vraag of we bij hen eerder konden starten. Uiteindelijk kwamen we terecht in het AMC in Amsterdam.’

Ik had zeven bruikbare eicellen, en na de eerste terugplaatsing was ik zwanger.

‘De fertiliteitsarts die we spraken, had veel begrip voor onze situatie en daardoor werden we bovenaan de wachtlijst geplaatst. Ik ben die man nog altijd dankbaar, want ik mocht meteen starten met hormooninjecties en een maand later volgde de zogenaamde eicelpick-up. Ik had zeven bruikbare eicellen, en na de eerste terugplaatsing was ik zwanger. Maar ons geluk was weer van korte duur, want op de echo was geen kloppend hartje te zien. Tot overmaat van ramp kwam het vruchtzakje niet los, waardoor ze het met een curettage moesten verwijderen, toevallig op onze derde huwelijksjubileum. Ik trilde van pure ellende. Het leek alsof ons niets werd gegund.’

Zachtjes aan het sterven

‘Toch waren Berry en ik vastberaden om zwanger te worden, al moest ik eerst tweemaal ongesteld worden voor we het opnieuw mochten proberen. En toen kregen we in april 2008 te horen dat het K-monster voor de derde keer terug was, deze keer met uitzaaiingen naar zijn slokdarm en stembanden. Ondanks het zoveelste zware verdict probeerde ik positief te zijn, maar Berry had geen zin om weer alles te ondergaan. In mei volgde dan toch een derde operatie, waarvan Berry slecht herstelde. Hij had last van ontstekingen en ging drastisch achteruit. Op dat ogenblik was ik nog steeds bezig met een ICSI-behandeling om zwanger te worden. Ik leefde in een soort roes en zag eerlijk gezegd niet dat hij zachtjes aan het sterven was.’

Potentiële babynamen

‘Op 3 juni 2008, de dag dat mijn man stierf, kreeg ik nog een terugplaatsing. Omdat Berry niet in staat was me te vergezellen, schreef hij in aanwezigheid van zijn huisarts een brief waarin stond dat ik zijn sperma mocht gebruiken, ook als hij zou sterven. We hadden zo’n contract reeds ondertekend in het ziekenhuis, maar dan stond het nog een keer zwart op wit. Samen met mijn schoonbroer vertrok ik richting ziekenhuis voor de terugplaatsing, die succesvol was.’

Hij vond Amy een mooie naam, maar voor een jongen had hij geen flauw idee.

‘Twee weken later zou ik weten of ik zwanger was. Eenmaal thuis sprak ik nog met Berry over potentiële babynamen. Hij vond Amy een mooie naam, maar voor een jongen had hij geen flauw idee. Ik vroeg hem ook of hij het echt oké vond dat ik zijn zaad na zijn dood zou gebruiken. “Ik kan dat niet in jouw plaats beslissen, maar je moet doen wat jou gelukkig maakt”, antwoordde hij. Amper drie uur later overleed Berry in mijn armen.’

Emotionele rollercoaster

‘Ik was kapot van verdriet. Hoe ik me voelde, valt met geen woorden te beschrijven. Het klinkt gek, maar ik had zijn dood niet zien aankomen en plots moest ik zijn begrafenis regelen. Ik zat op een emotionele rollercoaster, zeker toen ik ontdekte dat ik niet zwanger was. Op dat ogenblik wilde ik het liefst even van de wereld verdwijnen. Gelukkig had ik twee honden waarvoor ik moest zorgen en kreeg ik veel steun van familie en vrienden. Zij hebben me door die eerste weken geloodst. Enkele weken na zijn overlijden nam ik contact op met het ziekenhuis. Hoewel Berry er niet meer was, wilde ik nog steeds een kind van hem. In juli volgde een gesprek met de fertiliteitsarts, maar die dacht dat ik alleen maar een kind wilde uit verdriet en om mijn man te vervangen. Dat was natuurlijk niet zo, want ik had al meerdere jaren een kinderwens die ik niet zomaar kon negeren.’

Vastberaden

‘Een tijdje later had ik een gesprek met de psycholoog van het fertiliteitscentrum. Daar zag ik tegen op, want ik wist al wat ze zou zeggen. Volgens haar kon ik die beslissing nog niet maken, want ik zat nog in mijn rouwproces, en bovendien zijn er maar erg weinig vrouwen die doorzetten om alsnog een kind te krijgen van hun overleden partner. Toch was ik toen al vastberaden. Enkele maanden later mocht ik komen voor een vervolggesprek. Ik vond dat wachten verschrikkelijk, en toen die datum eenmaal was aangebroken, moest ik wéér mijn verhaal doen en zeggen hoe ik erover dacht. Ik zei dat ik bij mijn standpunt bleef, waarop de psycholoog de vraag stelde wanneer ik zou beseffen dat mijn partner dood was.’

Ik werd intens gelukkig van de hormonen die ik moest inspuiten.

‘Ik stond perplex en kon geen woord meer uitbrengen. Ik besefte maar al te goed dat Berry er niet meer was, maar ik wilde onze kinderwens nog altijd doorzetten. In juli 2009 – 13 maanden na het overlijden van mijn man – kreeg ik groen licht. De ICSI zou een maand later volgen. Ik werd intens gelukkig van de hormonen die ik moest inspuiten. De terugplaatsing was gelukt, dus nu was het afwachten of ik zwanger was. Mijn zussen hadden een test in huis gehaald, want ik had geen geduld om te wachten op de uitslag van het ziekenhuis. Toen ik die positieve zwangerschapstest zag, kon ik het bijna niet geloven. Ik was dolgelukkig!’

Mijn leven, mijn keuze

‘Toen ik net zwanger was, wilde ik het nieuws nog niet aan de grote klok hangen. Alleen naaste vrienden en familie waren op de hoogte. Wat me wel verdrietig maakte, is dat ik soms de opmerking kreeg dat ik blij moest zijn dat ik nog geen kinderen had. De meningen waren dan ook verdeeld toen ze ontdekten dat ik zijn kind droeg. Sommigen vonden het heel bijzonder, terwijl anderen niet konden geloven dat ik bewust zo’n beslissing had genomen. Het is toch mijn leven, mijn keuze? Ondanks dat ik geen partner aan mijn zijde had, vond ik het zalig om zwanger te zijn. Ik wist ondertussen ook dat ik een jongetje zou krijgen. Ik kon niet wachten om hem in mijn armen te sluiten.’

Op slag verliefd

‘Halverwege de zwangerschap leerde ik Nathan kennen. Ik kende hem eigenlijk al, want Nathan was een goede vriend van Berry. Ik kwam hem vaak tegen wanneer ik de honden uitliet. Hij vroeg altijd hoe het ging en vond het erg bijzonder dat ik zwanger was van Berry. Ik had met hem een klik, net zoals ik met Berry had, en heel zachtjes bloeide er iets tussen ons en werden we een koppel. Nathan was niet aanwezig bij de bevalling omdat we dat allebei niet gepast vonden. Tijdens de arbeid werd ik ondersteund door mijn zussen. Op 28 mei 2010 werd Dylan geboren na een bevalling die meer dan 15 uur duurde. Toen ik Dylan voor het eerst zag, was ik op slag verliefd. Ik had eindelijk het kind waar ik zo lang naar verlangde. Die dag werd mijn allergrootste wens vervuld.’

Anekdotes over zijn vader

‘Dylan is ondertussen bijna 7. Hoe ouder hij wordt, hoe meer zaken ik van Berry in hem herken, zoals zijn ondeugende blikken. Hoewel Dylan nog jong is, had hij snel door dat hij twee papa’s heeft. We praten elke dag over Berry en het is fijn dat Nathan anekdotes over zijn vader kan vertellen. Nathan beschouwt Dylan ook als zijn kind. Ze delen elkaars DNA niet, maar het zijn twee handen op een buik.’

Dylan weet dat zijn vader vanuit de hemel meekijkt, en dat geeft me een prettig gevoel.

‘We zullen nooit stoppen met over Berry te praten. Dylan weet dat zijn vader vanuit de hemel meekijkt, en dat geeft me een prettig gevoel. Berry zou een geweldige vader geweest zijn. Hij was stapelgek op kinderen. Ik ben zo dankbaar dat ik alsnog zijn kind kreeg en heb geen seconde spijt van mijn beslissing.’

Kan dat zomaar, zwanger worden van je overleden man?

Het is cruciaal dat je gesteund wordt door je (schoon)familie, en dat is niet altijd vanzelfsprekend.

‘Sinds de wet van 6 juli 2007 wordt post-mortemimplantatie van overtallige ingevroren embryo’s toegestaan, wat wil zeggen dat je zwanger kan worden van je overleden partner’, aldus Patricia Baetens, psychologe aan het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde van het UZ Brussel. ‘Als een man een levensbedreigende ziekte heeft en een behandeling moet ondergaan die een fertiliteitsvermindering teweegbrengt, kan hij beroep doen op een erkend fertiliteitscentrum om zijn zaadcellen in te vriezen. Op dat ogenblik ondertekent de man een contract waarbij hij het centrum expliciet toestemming geeft voor een post-mortembehandeling. Dat contract vermeldt ook de naam van zijn partner en mag enkel gebruikt worden met diezelfde persoon. Elk koppel dat zich aanmeldt, of het nu voor ivf of ICSI is, moet voor de start van een behandeling hetzelfde document ondertekenen met betrekking tot het gebruik van de overtallige embryo’s, dat o.a. volgende punten bevat:

1. Mogen we de overtallige embryo’s invriezen?
2. Wat doen we met deze embryo’s na een bewaarperiode van vijf jaar?
3. Wat in geval van een echtscheiding of wanneer een van de partners niet meer in staat is om beslissingen te nemen?
4. Wat moet er gebeuren met de overtallige embryo’s in geval van overlijden?

Wat houdt de procedure in?

‘Wanneer een man expliciet toestemming geeft om zijn zaad te gebruiken na overlijden, kan dit ten vroegste zes maanden na zijn sterfdatum’, zegt Patricia Baetens. De wettelijke maximumtermijn in België ligt vast op twee jaar na het overlijden. Die wachttijd is noodzakelijk, want dergelijke beslissingen neem je niet over één nacht ijs, zeker niet wanneer je man onverwacht sterft. Bovendien duurt een rouwproces vaak langer dan zes maanden, en na die termijn denken ze soms anders over hun toekomst. Maar vrouwen die hun levensgezel verliezen door een slepende ziekte, zien we sneller terug, al gebeurt het in de praktijk niet vaak dat ze een behandeling doorzetten. Ik werk al 26 jaar als psychologe en begeleidde zo’n 8350 projecten. Daarvan zijn er zo’n 50 vrouwen die een post-mortembehandeling overwogen, maar daarvan zijn er slechts vijf die uiteindelijk een kind kregen van hun overleden partner. Voor we toestemming geven voor dergelijke behandeling, komen deze dames op gesprek. Als psychologe ben ik meestal de eerste die hen ziet. We praten over het verleden, wat hun relatie voor hen heeft betekent, en of hun omgeving hun plannen steunt. We vragen ook emotionele, professionele en financiële stabiliteit. Bij de minste twijfe, raad ik af om hun plannen door te zetten.’

Wat is de impact later op het kind?

‘Voorlopig is er nog geen onderzoek binnen dit domein, maar wat ze niet mogen doen, is het geheimhouden of stilzwijgen. Het is ook cruciaal dat deze vrouwen gesteund worden door hun (schoon)familie. Dat is niet altijd vanzelfsprekend, want soms ontstaan er conflicten na het overlijden. In eerste instantie blijft het de beslissing van de vrouw in kwestie, maar er moet steun zijn, in het kader van het moederschap en in het belang van het kind. Waar ik ook de nadruk op leg, is dat ze de overledene niet idealiseren. Het is en blijft een mens van vlees en bloed. Niemand is perfect. Dat is een belangrijk aandachtspunt, want stel dat jij het kind bent van de ideale ouder, en niemand spreekt dat tegen? Zoiets legt een enorme druk op de schouders van het kind.’

Tekst: Marijke Clabots