'De pil bestaat al sinds 1960. Ik denk dat we na zestig jaar wel mogen stellen dat het geen gevaarlijke onderneming is om ze te slikken', aldus professor Johan Verhaeghe.
‘De pil verhoogt inderdaad de kans op trombose, maar een zwangerschap ook’
Wees eens eerlijk: heb jij ooit al eens de bijsluiter van de combinatiepil grondig gelezen? Dat dachten we al. Daarin staat in kleine letters te lezen dat ze de kans op een trombose kan vergroten. Een gevaarlijke bijwerking waar we niet mild mogen overgaan, maar waar we vooral ook niet té veel schrik van mogen hebben. Professor dr. Johan Verhaeghe legt uit waarom.
We ontkrachtten in het verleden al een aantal fabels over de pil, hoog tijd om het eens over de bikkelharde feiten te hebben. Op sociale media doen momenteel verschillende berichten de ronde die ijveren voor meer sensibilisering rond hormonale anticonceptie. Die kwam opnieuw in opspraak toen het verhoogde risico op trombose door het AstraZeneca-vaccin in het nieuws kwam. Niet iedereen leest de bijsluiter en/of staat voldoende stil bij de bijwerkingen van de anticonceptiepil. Zo tonen diverse wetenschappelijke onderzoeken aan dat de combinatiepil het risico op trombose, ook wel gekend als bloedklonters, vergroot. En die complicatie kan je misschien wel even doen schrikken of zelfs aan het twijfelen zetten om de pil (nog verder) te nemen. Da’s volgens professor Johan Verhaeghe, kliniekhoofd gynaecologie-verloskunde van het UZ Leuven, niet altijd nodig.
Hoe groot is de kans op een trombose?
‘De grootste complicatie die de combinatiepil met zich meebrengt, is dat ze het risico op trombose lichtjes vergroot. In absolute cijfers valt dat mee: de kans op een trombose wordt drie keer zo groot als je pil neemt, máár weet dat die kans dan nog steeds heel klein is. Het is wel zo dat die risicoverhoging betekent dat veel bloedklonters die worden vastgesteld bij jongere vrouwen gelinkt kunnen worden aan hun pilgebruik óf een zwangerschap, net omdat ze bij hen al relatief weinig voorkomen. Mensen bij wie trombose in de familie zit én de pil nemen hebben wel een iets groter risico op bloedklonters, dat wordt dan tien keer zo groot’, legt de professor uit. ‘Daarnaast speelt ook leeftijd een belangrijk rol: we weten dat de kans op een trombose vanaf de leeftijd van veertig jaar toeneemt. Als je dan de pil neemt, zal die kans nog toenemen.’
Is de pil wel veilig?
Als trombose in de familie zit, dan kan je voordat je begint met de pil laten testen of ook jij een verhoogde kans op bloedklonters hebt. Heb je er geen aanleg voor, dan is zo’n test volgens de professor niet nodig. Net zoals het volgens hem dan ook absoluut niet nodig is om je al te grote zorgen te maken over die bijwerking. ‘De pil bestaat al sinds 1960. Ik denk dat we na zestig jaar wel mogen stellen dat het geen gevaarlijke onderneming is om ze te nemen. We weten trouwens ook dat het risico op een trombose als gevolg van de pil tot twee keer lager is dan als gevolg van een zwangerschap. En ik denk niet dat iemand je een zwangerschap zal afraden omwille van het risico op trombose... Het is trouwens zo dat vrijwel álle hormoontherapieën de kans op een trombose verhogen, dus niet alleen de combinatiepil.’
Is er nood aan meer sensibilisering?
Of ook de professor pleit voor meer sensibilisering rond de pil? ‘Ja en neen. Sensibilisering is altijd goed, maar in dit geval kan het volgens mij het verkeerde effect hebben, zeker als je bangmakerij gaat verspreiden. Men weet dat veel mensen angstig zijn voor de pil, vooral tieners. Wanneer je angst gaat zaaien, zal je ook angst oogsten. Met andere woorden: dan zullen meisjes misschien een angst ontwikkelen en dat is nefast voor anticonceptie. We willen toch allemaal dat contraceptie beter is dan ongewenste zwangerschappen of zwangerschapsafbrekingen? Wat we dus nog meer moeten doen dan sensibiliseren, is het in het juiste perspectief plaatsen.’
Welke anticonceptiemiddelen bestaan er nog?
Anno 2021 is het aanbod van betrouwbare niet-definitieve anticonceptiemiddelen groot. Wij bespreken de waaier aan mogelijkheden, zodat jij elk voor- en nadeel kan afwegen. Want de weloverwogen keuze van welk anticonceptiemiddel jij verkiest, ligt uiteraard helemaal bij jezelf.
Gebruiksgestuurde en mechanische methoden
Mannencondoom
Het condoom voor mannen spreekt voor zich. Het is een dun rubberen hoesje dat je aanbrengt om de penis in erectie, waardoor zaadcellen worden opgevangen. Een van de voordelen van het condoom is dat het geen hormonen bevat en het je niet alleen beschermt tegen ongewenste zwangerschappen, maar ook tegen seksueel overdraagbare aandoeningen, wat zeker niet onbelangrijk is. Bij correct gebruik is het een vrij betrouwbaar voorbehoedsmiddel, maar hou er rekening mee dat een condoom kan scheuren of lekken. Daarom is het altijd een goed idee om naast het condoom ook een andere vorm van anticonceptie te gebruiken. Speel op veilig en kies voor double Dutch, zoals we deze methode ook noemen.
Vrouwencondoom
Het vrouwencondoom werkt op een gelijkaardige manier als het mannencondoom en biedt dezelfde voor- en nadelen, maar is bedoeld voor vrouwen. Het bestaat uit twee flexibele ringen, waarbij de gebruiker de kleinere binnenring in de vagina plaatst. De grotere ring heeft als functie om je schaamlippen de bedekken en dus ook te beschermen. In tegenstelling tot het mannencondoom is het condoom voor vrouwen veel minder populair.
Combinatiepil
De standaardpil is een combinatiepil, wat wil zeggen dat ze twee vrouwelijke hormonen bevat, namelijk oestrogeen en progestageen. Pilgebruikers moeten elke dag aan hun anticonceptie denken, want de combinatiepil is bedoeld voor dagelijks gebruik.
Minipil
Het verschil tussen de minipil en de combinatiepil is dat die laatste uit twee componenten bestaat, terwijl de minipil uitsluitend het progestageen-hormoon bevat. Omdat de minipil veel lager gedoseerd is en slechts één hormoon bevat, kunnen gebruikers van de minipil geen stopweek inlassen omdat de eigen cyclus anders onvoldoende wordt onderdrukt. De minipil moet elke dag worden ingenomen, en dat op heel vaste tijdstippen om de werking te kunnen garanderen. Daarom is en blijft de minipil een nicheproduct, dat zorgverleners niet zomaar aan om het even wie voorschrijven.
Anticonceptiepleister
De anticonceptiepleister is vergelijkbaar met de anticonceptiepil en bevat eveneens oestrogeen en progestageen. Deze doorzichtige of huidkleurige hormoonpleisters dienen gebruikers wekelijks te vervangen. Na drie weken volgt een pleistervrije periode van zeven dagen, waardoor een bloeding zal volgen.
Anticonceptiering
De anticonceptiering is net zoals de pleister een variant van de standaardpil, maar dan in de vorm van een vaginale ring. Het bevat dezelfde hormonen en biedt dezelfde werking als de pil, maar het grootste verschil zit hem in de termijn, want een pil slik je dagelijks, terwijl de vaginale ring één pilstrip vervangt en dus om de drie weken door de gebruiker wordt vervangen.
Langwerkende anticonceptie
Koperspiraaltje
Het koperspiraaltje, een klein voorwerp dat deels uit plastic en deels uit koperdraad bestaat, is een hormoonvrij anticonceptiemiddel en wordt meestal gekenmerkt door zijn T-achtige vorm. Een professionele zorgverlener plaatst het spiraaltje via de vagina in de baarmoeder. Het koperspiraaltje heeft als voordeel dat het een beschermingstermijn van drie tot vijf jaar biedt, wat mooi meegenomen is als je niet elke dag aan je contraceptie wil denken. Nadeel is wel dat het bij sommige vrouwen tot hevigere bloedingen en menstruatiepijn kan leiden.
Hormoonspiraaltje
In tegenstelling tot de koperspiraal, het oudere zusje van het hormoonspiraaltje, bevat dit wel progestageen. Dat hormoon komt geleidelijk aan vrij, wat een pluspunt is. Met een hormoonspiraaltje ben je eveneens beschermd voor een periode van drie tot vijf jaar
Hormoonimplantaat
Ook het hormoonimplantaat, dat ook wel het hormoonstaafje wordt genoemd, biedt na plaatsing in de bovenarm voor meerdere jaren bescherming en is eveneens een vorm van anticonceptie op basis van progestageen.
Tussenmethode
Prikpil
De prikpil is een driemaandelijkse injectie met het progestageen-hormoon. De inspuiting wordt door een zorgverlener onderhuids of via de spieren toegediend. Het is een tussenmethode, die niet behoort tot de twee grote groepen. De prikpil is ook een anticonceptiemiddel dat onomkeerbaar is.
Tekst: Marijke Clabots & Jolien Meremans
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
